Wszystko zaczęło się w 1648 kiedy to wybuchło powstanie kozackie pod dowództwem atamana Bohdana Chmielnickiego. Początkowo Kozacy odnosili sukcesy, później jednak szala zwycięstwa zaczęła przeważać się na polską stronę.W 1654 Chmielnicki, nie chcąc, by powstanie upadło zawarł z Rosją porozumienie, nazywane ugodą w Perejasławiu, które oddawało Ukrainę (terytorium Kozaków) w ręce cara. Rosja rozpoczęła wojnę z Rzeczpospolitą. Polska była bliska upadku.W latach 1655-1660(w czasie potopu szwedzkiego) Rosja,widząc, że Polska jest słaba, zaprzestała działań wojennych. Car nie chciał dopuścić do tego, aby Szwecja stała się mocarstwem.
W 1658 roku posłowie polscy zawarli z Janem Wychowskim, nowym przywódcą Kozaków, ugodę w Hadziaczu. Nie weszła ona jednak w życie, wojna z Rosją trwała nadal. Zaprawione w walkach ze Szwecją wojska polskie odniosły wspaniałe zwycięstwa pod Połonką i Cudnowem, ale Rzeczpospolita nie odzyskała wszystkich ziem.
W 1667 roku zawarty został rozejm w Andruszowie, który oddawał Moskwie tereny leżące nad Dnieprem, Kijów i szeroki pas ziem pogranicznych. Warunki te potwierdził wieczysty pokój zawarty w 1686 roku przez Krzysztofa Grzymułtowskiego.
