Naczynia włosowate, mikroskopowej wielkości cienkościenne naczynia krwionośne lub chłonne (średnica ok. 7-15 µm), rozmieszczone w tkance, łączące tętnice z żyłami.
Dochodzą do wszystkich komórek ciała zaopatrując je w krew. Krew dostarcza komórką tlen i pożywienie oraz usuwa zbędne substancje. Bardzo cienka ściana włośniczek umożliwia łatwą wymianę substancji między krwią a komórkami. Włośniczki tworzą w tkankach rozległą sieć, dzięki której każda komórka ma zapewniony dopływ krwi.
Ich zadaniem jest wymiana (pod wpływem ciśnienia) gazów, składników pokarmowych, zbędnych produktów przemiany materii, hormonów i witamin między krwią a tkanką. Wadą naczyń włosowatych jest to, że w czasie wymiany składników ucieka z nich także osocze (do 5 litrów dziennie). Z tego powodu powstał układ limfatyczny (chłonny), którego jednym z zadań jest zbieranie osocza z płynu tkankowego. Pęknięcie naczynia włosowatego nie ma większego znaczenia dla organizmu, chyba że dotyczy ono ważnych narządów (mózgu i naczyń wieńcowych serca)
Głównymi typami naczyń włosowatych u kręgowców są: kapilary typu mięśniowego, kapilary trzewne lub zatokowe.
Wyróżnia się następujące rodzaje sieci naczyń włosowatych:
- tętniczo-żylne – zaczynające się na końcach tętnic i kończące żyłami. Są najczęściej spotykane w organizmie;
- żylno-żylne – łączące dwie żyły. Występują w wątrobie, tworzą układ wrotny;
- tętniczo-tętniczne – łączące dwie tętnice. Występują w ciałkach nerkowych.
