Najwieksze znaczenie dla idei dramatu i ukazania zagadnien filozoficznych i moralnych maja: Wielka Improwizja Konrada i Widzenie Ksiedza Piotra.
Improwizja Konrada to szczytowe osiagniecie liryki Mickiewicza i jedno z wyjatkowch dziel romantyzmu europejskiego. Stanowi ona wyraz indywidualizmu romantycznego, podporzadkowanego tu idei patriotyzmu i umilowania ludzkosci. Konrad jest uosobieniem potegi mocy tworczej pojetej w duchu romantycznym, czyli jako sile duchowa, ktorej zrodlem jest przedewszystkim uczucie.Bohater wystepuje jako przedstawiciel uciemiezonego narodu i wyraziciel pragnien calej ludzkosci. Konrad odgrywa tu role nowego Prometeusza, jednak ponosi kleske.
Przeciwienstwem Konrada jest pokorny Ksiadz Piotr, ktory rowniez pragnie uratowac narod i rozszerza te idee na cala ludzkosc. Uzyskuje on odpowiedz, ktorej na prozno szukal dumny Konrad: doznaje laski proroczej wizji przyszlosci Polski i swiata.Wizja ta przeciwstawia prometeizmowi Konrada idee mesjanizmu, czyli wiare w istnienie narodu wybranego, ktory otrzymal od Boga do spelnienia specjalna misje. Tym narodem wybranym jest Polska, a misja jej jest odkupienie cierpieniem grzechow wlasnych i calej ludzkosci.
