Pod wpływem działalności rosyjskiego ambasadora następowała redukcja wosjka polskiego, co miało zdezorganizować przygotowania powstańcze.Sprzeciwiając się redukcji wojska brygadier Antoni Madaliński ze swoim oddziałem kawalerii zbuntował się i posuwając z Ostrołęki wzdłuż granicy z Prusami na południe, przybył do Krakowa, gdzie przebywał Kościuszko.Ambasador rosyjski Igelstrom wycofał wojska rosyjskie z okolic Krakowa w kierunku Warszawy- Kraków stał się wolny.
24 III 1794 roku na Rynky krakowskim Tadeusz Kościuszko ogłosił akt insurekcji- powstania- objął władzę dyktatorską, składając przysięgę, iż będzie walczyć "w imię wolności, całości i niepodległości", ogłosił akty powstańcze.Zgromadził 4 tys. żołnierzy i 2tys. kosynierów.
4 kwietnia pod Racławicami dzięki bohaterskiej postawie chłopskich kosynierów, wojska Kościuszki rozbiły wojska rosyjskie generała Tormasowa.Zwycięstwo miało znaczenie moralne.17 kwietnia wybuchło powstanie w Warszawie, dowodził nim szewc Jan Kiliński.Na Litwie powstaniem dowodził Jakub Jasiński.W Wilnie ustanowiono Radę Najwyższą Litewską- sądy nad zdrajcami.7 maja1794 r w obozie pod Połańcem Tadeusz Kościuszko ogłosił Uniwersał, w którym rozciągał opiekę rządu nad chłopem.6 czerwca pod Szczekocinami Kościuszko poniósł klęskę, Kraków zajęły wojska pruskie.10 października w bitwie pod Maciejowicami ranny Kościuszko dostal się do niewoli rosyjskiej.24 października 1795 roku w Petersburgu podpisano konwencję rozbiorową, III rozbiór Polski.
