Lekcja chemii w klasie pierwszej gimnazjum rozpoczynająca dział: Atom i cząsteczka. Głównym celem lekcji jest wykazanie ziarnistej budowy materii oraz kształtowanie umiejętności obserwacji przemian zachodzących w codziennym zyciu. Temat: Budowa wewnętrzna materii.
Cele lekcji
W wyniku lekcji uczeń wie:
— że materia zbudowana jest z atomów i cząsteczek,
— co to jest zjawisko dyfuzji,
— w jaki sposób zjawisko dyfuzji wiąże się z wewnętrzną budową materii
— w jakim stanie skupienia dyfuzja zachodzi najszybciej.
W wyniku lekcji uczeń umie:
— pracować zgodnie z instrukcją,
— wykonać doświadczenie ilustrujące zjawisko dyfuzji,
— sporządzić rysunek wykonywanego doświadczenia,
— zanotować obserwacje,
— wyciągnąć poprawne wnioski z wykonywanego doświadczenia,
— podać przykłady zjawiska dyfuzji znane z życia codziennego,
— uzasadnić, dlaczego dyfuzja zachodzi najszybciej w stanie gazowym, a dlaczego w ciele stałym jest ograniczona,
— pracować w grupie,
— prezentować pracę grupy.
Materiały dydaktyczne: karty do pracy grupowej, odczynniki( KMnO4, amoniak, atrament) i szkło laboratoryjne, kartki z ćwiczeniem dla ucznia.
Przebieg lekcji
1. Część organizacyjna (przywitanie, sprawdzenie obecności, poinformowanie o możliwości uzyskania plusa za aktywność).
2. Część nawiązująca (w trakcie pogadanki przypomnienie wiadomości z poprzednich lekcji, sprawdzenie zadania domowego).
3. Część właściwa
— sformułowanie tematu lekcji, określenie celów lekcji:
Substancje, z którymi stykamy się na co dzień, np. woda, powietrze, drewno, metale, sprawiają wrażenie, że ich budowa jest ciągła. W jaki sposób udowodnić więc, że cała materia zbudowana jest z maleńkich drobin i ma budowę nieciągła (ziarnistą)?
— praca uczniów w grupach ( wykonywanie doświadczeń, wypełnianie karty pracy– sporządzanie przez uczniów obserwacji doświadczenia, wyciąganie wniosków, przedstawienie wyników pracy poszczególnych grup),
Karta pracy
Grupa nr ......
Nazwiska osób:
Doświadczenie nr 1 (Obserwowanie zachowania się ciała stałego w cieczy)
Napełnij naczynie szklane wodą, wsyp kilka kryształków manganianu (VII ) potasu. Wykonaj rysunek, zanotuj obserwacje i wnioski.
Rysunek
Obserwacje
Wnioski
Karta pracy
Grupa nr ......
Nazwiska osób:
Doświadczenie nr 2 (Obserwowanie mieszania się wody i atramentu)
Napełnij naczynie szklane wodą, dodaj jedną kroplę atramentu.
Wykonaj rysunek, zanotuj obserwacje i wnioski.
Rysunek
Obserwacje
Wnioski
— badanie rozprzestrzeniania się zapachu amoniaku:
Doświadczenie należy przeprowadzić w kilka osób, które ustawiają się w sali w różnych od siebie odległościach, jedna z osób otwiera na chwilę butelkę ze stężonym roztworem amoniaku. Każdy uczestnik doświadczenia musi zasygnalizować moment, w którym poczuł zapach. Czy wszyscy i czy w tym samym czasie poczują zapach substancji?
— ustalenie definicji zjawiska dyfuzji (proces samorzutnego mieszania się cząsteczek i atomów różnych substancji),
— rozwiązywanie problemów:
a. W którym stanie skupienia dyfuzja zachodzi najszybciej i dlaczego?
b. Dlaczego czujemy zapachy?
c. Dlaczego zanieczyszczenia wpływające w jednym miejscu do jeziora czy stawu są groźne dla całego zbiornika?
4. Podsumowanie lekcji
— w którym z wymienionych procesów zachodzi zjawisko dyfuzji: topnienie lodu, rozpuszczanie soku w wodzie, rozprzestrzenianie się zapachu perfum, wsiąkanie atramentu w bibułę, kruszenie kredy, spalanie węgla, mieszanie kaszy z ryżem, spalanie magnezu, unoszenie się zapachu smażonej ryby?
— rozwiązywanie przez uczniów ćwiczenia:
Ćwiczenie
Uzupełnij zdanie dobierając odpowiednie określenia: ( szybciej; wolniej; większe; mniejsze; odległości; oddziaływania; cieczach; gazach ).
Zapach w powietrzu rozchodzi się… niż atrament w wodzie, ponieważ… między cząsteczkami w… są… niż w… .
