Prosze o rozwiązanie zadań (na dole). Z góry dzięki.
Włodzimierz Lengauer Gardzenickie gesty
(fragmenty)
[1] Konsekwencją dobrze znanego faktu, że kultura grecka, także jeszcze w okresie klasycznym (V-IV w. p.n.e.), miała charakter przede wszystkim oralny1, jest ogromna rola słowa mówionego, które nie mogło się obejść bez ruchu i gestu. [...] Przedstawienie teatralne w Atenach V wieku było zaś przede wszystkim barwnym i hałaśliwym widowiskiem. Ghór, zupełnie inaczej niż dzieje się to czasem we współczesnych inscenizacjach klasycznego dramatu greckiego, był przede wszystkim zespołem tańczącym. Musiał zachowywać się dynamicznie, by jego ruch mogli śledzić widzowie z najwyższych i najdalszych rzędów.
[2] [...] w zawodzie aktorskim (w V wieku można już mówić o profesji akto¬ra) liczyła się niemal przede wszystkim siła głosu, a to samo dotyczy zapewne chórzystów. Widowisko teatralne w Atenach było popisem głośno krzyczących i żywo gestykulujących wykonawców, którym towarzyszyła muzyka. Oczywistą jest rzeczą, że tak ruch chóru, jak i gestykulacja aktorów należały do środków
artystycznych właściwych przedstawieniu teatralnemu, ale zarazem były to do¬brze znane widzom zachowania o czytelnym znaczeniu, występujące w obrzędzie, przemówieniach w trybunale sądowym czy wręcz w tyciu codziennym. [...]
[3] Dziś chętnie zapominamy, że ludzie antyku (wcale nic tylko bohaterowie Homera) zachowywali się gwałtownie i hałaśliwie, że kierowali się emocjami i wyrażali je poprzez żywą, dynamiczną mimikę i gestykulację, że bywali wulgar¬ni, że obrzucali się wyzwiskami i często bez zastanowienia wdawali się w bójki prowadzące do przelewu krwi.
[4] Mimo to w naszej kulturze nadal przywołuje się najczęściej stworzony Przez kolejne humanizmy europejskie i klasycyzm w sztuce obraz dostojnego, nieco chłodnego i racjonalnego antyku, pełnego niemal doskonałej harmonii. Trudno się dziwić,
że takie oblicze starożytności greckiej wydaje się czasem nudnej nje odpowiada dzisiejszej wrażliwości wielu twórców i odbiorców kultury utrzymujących, że miejsce Greków jest już jedynie w muzeum, a Antygona borokiesa może by tylko sposobem na pognębienie dręczonej przez nauczycieli młodzieży szkolnej.
[5] O antyku w kulturze popularnej raczej szkoda mówić. Tymczasem znawcy nie mają dziś wątpliwości: antyk zawiera w sobie treści za¬dziwiająco nam bliskie, a z kolei nasza współczesna wiedza, kultura i wrażliwość pozwalają lepiej odczytać i zrozumieć dzieła Greków, niż naszym poprzednikom szukającym w starożytności uniwersalnych i niedościgłych wzorów, które jako¬by człowiek współczesny mógł tylko naśladować. [...]
[6] Włodzimierza Staniewskiego1 zawsze pociągała autentyczność i archaicz¬ność kultury ludowej, w której szukał cech uniwersalnych. Dlatego osiadł ze swoim Ośrodkiem Praktyk Teatralnych właśnie w Gardzienicach. Wydaje się też, że nigdy nie wierzył w przeciwieństwo kultury niskiej i wysokiej, i dlatego sięgnął po Metamorfozy Apulejusza, tekst intrygujący, o którym sam mówił, że jest „próbą przerzucenia mostu między kulturą swojską a wysoką". Przez tę „swojską" rozumiał zresztą nie kulturę czasów Apulejusza, lecz kulturę ludową w ogóle, odnajdywaną też na Lubelszczyźnie.
[7] [...] teatr Staniewskiego to więcej niż widowisko, to właśnie sposób na na¬wiązanie kontaktu z widzami, którzy przestają być tylko widzami, lecz stają się uczestnikami, podobnie jak to było w teatrze ateńskim V wieku p.n.e., kiedy publiczność brała po prostu udział w obchodach święta Dionizosa. Z takiego rozumienia teatru wyrosło i ostatnie przedstawienie Gardzienic: Elektra Eury¬pidesa [...].
[8] Pamiętać też warto, że już w starożytności uważano Elektrę w ujęciu Eury¬pidesa za postać mało heroiczną, wplecione przez poetę realia codzienne raziły krytyków antycznych, do których najwyraźniej nie trafił zamysł twórcy: ukazanie
bohaterów tragicznych z ich emocjami, wahaniami, załamaniami i wątpliwościa¬mi, jak zwykłych ludzi postawionych w niezwykłej sytuacji. Słusznie się dziś cza¬sem wskazuje, żc Elektra Eurypidesa różni się od wizji Ajschylosa czy Sofoklesa przede wszystkim znacznie mniejszym ładunkiem religijności. Orestes i Elektra działają niejako na własny rachunek, a nie zgodnie z planem bogów. [...] [9] Przypomnieć warto w tym miejscu, że według Arystotelesa podstawą ka-tharsis przeżywanej przez widza jest utożsamienie się z bohaterem tragicznym. Nie oznacza to, rzecz jasna, że widz ma odkryć w sobie Edypa (freudowski „kompleks Edypa" to chyba najbardziej trywializująca1 interpretacja antyczne-go mitu) lub chęć zamordowania matki. Arystoteles dobrze wiedział, że sytu¬acje z mitów stanowiących osnowę tragedii nie występują w codziennym życiu Ateńczyków. Ale w teatrze widz ma żyć emocjami postaci ze sceny, odnaleźć w sobie ich lęki i rozpacz. Widz wciągnięty bez reszty w przedstawienie gardzie-nickie przeżywa katharsis.
Elektra Staniewskiego mogłaby mieć motto z Szekspira. Ukazuje, że życie jest pełne „furii i wrzasków". Pokazuje też, że postacie mitu greckiego mogą znaleźć miejsce w naszym świecie.



1. W tytule artykułu Lengauera występuje:
a) anafora,
b) porównanie,
c) epitet,
d) inwersja.
2. Określ, jakie konsekwencje dla języka ges¬tów w starożytnej Grecji miało to, iż kultura grecka była kulturą oralną.
3. Wyjaśnij, dlaczego ruch chóru i gestykula¬cja aktorów w teatrze greckim były tak ważne dla widzów.
4- Określ, jakie wyobrażenie antyku - we¬dług autora artykułu - służy jedynie pognę¬bieniu przez nauczycieli współczesnej mło¬dzieży szkolnej.
5. Opisz, z jakim obrazem starożytnej kultury-polemizuje autor tekstu.
6. Określ, które z poniższych twierdzeń jest prawdziwe, ale niezgodne z rozpowszechnio-nym współcześnie postrzeganiem antyku:
a) antyk grecki to kultura z gruntu inna niż nasza;
b) antyk grecki jest dla współczesnego czło¬wieka tylko zbiorem niedościgłych wzorów;
c) antyk grecki to kultura podobna do naszej i można w niej szukać wzorów dla współczes-nego człowieka;
d) antyk grecki jest w części bardzo podobny do naszej kultury, a w części - z gruntu od niej różny.
7. Wyjaśnij, co oznacza zawarty w akapicie 6. zwrot: „próba przerzucenia mostu między kul¬turą swojską a wysoką".
8. Teatr Staniewskiego to:
a) przedstawienie z gruntu różne od widowiska,
b) widowisko, w którym widzowie stają się uczestnikami,
c) coś więcej niż widowisko znane z teatru ateńskiego V wieku p.n.e.,
d) przedstawienie z gruntu różne od teatru ateńskiego V wieku p.n.e.
9. Na podstawie akapitu 8. opisz oczekiwania, jakie mieli krytycy antyczni wobec współczes¬nych im tragedii i bohaterów tragicznych.
10. Na podstawie akapitu 9. określ, na czym polega katharsis („oczyszczenie uczuć") w od-biorze tragedii.