Odpowiedź :
1. Biomechanika miednicy
Pod wzgledem biomechanicznym najwaniejsza funkcja układu szkieletowego,
miesniowo-wiezadłowego i nerwowego jest moliwosc wykonania ruchu w sposób jak
najbardziej ekonomiczny i bezpieczny. Znaczaca role podczas lokomocji odgrywa miednica.
Jest ona połaczeniem miedzy tułowiem i konczynami dolnymi. Przenosi ciear górnej czesci
ciała. Biomechaniczny punkt widzenia wymaga, aby miednice rozpatrywac razem z
odcinkiem ledzwiowym kregosłupa oraz biodrami. Dlatego mówi sie o okolicy ledzwiowomiedniczno-
biodrowej (LMB). Zadaniem tej okolicy jest zapewnienie organizmowi na tyle
duej stabilnosci, aby mógł on sprawnie i bezpiecznie przenosic obciaenia z jednoczesnym
zachowaniem na tyle duej mobilnosci, aby spełniac funkcje lokomocyjna. Zadanie to jak
mona sobie wyobrazic nie jest proste i wymaga skomplikowanego i skoordynowanego
systemu stabilizacyjno-mobilizujacego.
1.1 Model stabilnosci według Panjabiego. Strefa neutralna
Model stabilizacji ogniw kinematycznych jaki zaproponował Panjabi polega na
połaczeniu działania trzech układów: nerwowego, miesniowo-powieziowego i kostnostawowo-
wiezadłowego. Sprawnosc tych trzech układów warunkuje prawidłowe działanie
systemu stabilizujacego. Kosci, stawy i wiezadła tworza system bierny, miesnie i powiezie
system czynny, natomiast układ nerwowy to system kontrolny, który koordynuje prace całego
mechanizmu stabilizujacego. Model ten zakłada, e kady system ma wpływ na dwa
pozostałe i odwrotnie, a nieprawidłowe działanie jednego elementu ma wpływ na działanie
całego mechanizmu i prowadzi do kompensacyjnego przeciaenia pozostałych, otwierajac
droge do wtórnych dysfunkcji. Tworzac ten model Panjabi miał na uwadze analize stabilnosc
kregosłupa, jednak spójnosc i logicznosc tego modelu pozwala z powodzeniem stosowac go
dla całego organizmu człowieka (ryc.16) [3, 5, 6, 8, 13].
Physiotherapy & Medicine
www.pandm.org
2
Ryc.16 Model stabilnosci według Panjabiego (na podstawie [8]).
Kolejnym elementem warunkujacym stabilnosc i pozostajacym w bezposrednim
zwiazku z powyszym modelem jest zdefiniowane przez Panjabiego pojecie strefy neutralnej.
Strefa neutralna jest to niewielki zakres ruchu w pobliu połoenia zerowego
(spoczynkowego) stawu, gdzie ruch odbywa sie w zakresie, w którym nie nastepuje jeszcze
pobudzenie proprioreceptorów wokół stawu, a tym samym nie nastepuje osrodkowe
pobudzenie napiecia miesniowego (brak informacji dosrodkowej brak odpowiedzi
odsrodkowej), natomiast opór kostno-wiezadłowy jest minimalny [8]. (ryc.17)
Ryc.17 Model strefy neutralnej według Panjabiego. Neutral zone-strefa neutralna, range of motionzakres
ruchu, extension-wyprost, flexion-zgiecie, load-obciaenie, displacement-przemieszczenie [13].
Powiekszenie zakresu ruchu strefy neutralnej jest sytuacja niebezpieczna dla stawu.
Zbyt pózna informacja z proprioreceptorów do układu osrodkowego o aktualnej pozycji
stawu, co prawda da odpowiedz osrodkowa w postaci napiecia miesniowego w danej okolicy,
jednak moe ona okazac sie nieadekwatna do siły zewnetrznej działajacej na staw i prowadzic
Physiotherapy & Medicine
www.pandm.org
3
do urazu. Podobnie zmniejszony zakres ruchu strefy neutralnej jest niepoadany. Pobudzenie
proprioreceptorów bedzie nastepowało zbyt wczesnie czego skutkiem bedzie zwiekszone
napiecie miesni wokół stawu i np. ból. Czynniki, które zaburzaja strefe neutralna to np. uraz,
procesy zwyrodnieniowe czy osłabienie stabilizacji miesniowej (ryc.18).
.
Ryc.18 a) graficzne przedstawienie ruchu w fizjologicznej strefie neutralnej jako kulki (główka kosci) w
półmisku (panewka), b) jesli dojdzie do utraty ryglowania fizjologicznego, ruch w strefie neutralnej jest
zwiekszony, c) zwłóknienie stawu powoduje, e ruch w strefie neutralnej jest zmniejszony, d) nadmierne siły
sciskajace działajace na staw powoduja całkowite zablokowanie ruchu w strefie neutralnej, e) zaburzenie
kontroli motorycznej powoduje, e bierna ruchomosc w strefie neutralnej jest prawidłowa, czynnosciowo jednak
kulka poruszajac sie w półmisku co chwile traci i odzyskuje kontakt z podłoem [8].
Przedstawiony powyej model pokazuje, e stabilnosc organizmu człowieka jest
zjawiskiem dynamicznym zalenym od wielu czynników działajacych w danym czasie.
Czynniki zewnetrzne to siła ciekosci działajaca na organizm powodujaca wystepowanie
pionowych i poziomych sił scinajacych. Czynniki wewnetrzne to spójnosc układu
nerwowego, kostnego, stawowo-wiezadłowego i miesniowo-powieziowego. Oznacza to, e
stała, prawidłowa impulsacja aferentna z mechanoreceptorów stawowych i otaczajacych
tkanek miekkich umoliwia prawidłowa interpretacje osrodkowa impulsów a przez to
stosowna odpowiedz. Zdolnosc miesni do długotrwałego skurczu tonicznego i działania w
sposób skoordynowany powoduje, e powstała siła w najkorzystniejszy sposób utrzymuje
zakres slizgu w obrebie strefy neutralnej (najmniejsza strata energii) wobec siły zewnetrznej.
Mnogosc czynników, od których uzaleniona jest stabilnosc powoduje, e mimo pewnych
Physiotherapy & Medicine
www.pandm.org
4
charakterystycznych i ogólnych cech przedstawionych powyej pozostaje ona sprawa bardzo
indywidualna dla kadego organizmu
Pod wzgledem biomechanicznym najwaniejsza funkcja układu szkieletowego,
miesniowo-wiezadłowego i nerwowego jest moliwosc wykonania ruchu w sposób jak
najbardziej ekonomiczny i bezpieczny. Znaczaca role podczas lokomocji odgrywa miednica.
Jest ona połaczeniem miedzy tułowiem i konczynami dolnymi. Przenosi ciear górnej czesci
ciała. Biomechaniczny punkt widzenia wymaga, aby miednice rozpatrywac razem z
odcinkiem ledzwiowym kregosłupa oraz biodrami. Dlatego mówi sie o okolicy ledzwiowomiedniczno-
biodrowej (LMB). Zadaniem tej okolicy jest zapewnienie organizmowi na tyle
duej stabilnosci, aby mógł on sprawnie i bezpiecznie przenosic obciaenia z jednoczesnym
zachowaniem na tyle duej mobilnosci, aby spełniac funkcje lokomocyjna. Zadanie to jak
mona sobie wyobrazic nie jest proste i wymaga skomplikowanego i skoordynowanego
systemu stabilizacyjno-mobilizujacego.
1.1 Model stabilnosci według Panjabiego. Strefa neutralna
Model stabilizacji ogniw kinematycznych jaki zaproponował Panjabi polega na
połaczeniu działania trzech układów: nerwowego, miesniowo-powieziowego i kostnostawowo-
wiezadłowego. Sprawnosc tych trzech układów warunkuje prawidłowe działanie
systemu stabilizujacego. Kosci, stawy i wiezadła tworza system bierny, miesnie i powiezie
system czynny, natomiast układ nerwowy to system kontrolny, który koordynuje prace całego
mechanizmu stabilizujacego. Model ten zakłada, e kady system ma wpływ na dwa
pozostałe i odwrotnie, a nieprawidłowe działanie jednego elementu ma wpływ na działanie
całego mechanizmu i prowadzi do kompensacyjnego przeciaenia pozostałych, otwierajac
droge do wtórnych dysfunkcji. Tworzac ten model Panjabi miał na uwadze analize stabilnosc
kregosłupa, jednak spójnosc i logicznosc tego modelu pozwala z powodzeniem stosowac go
dla całego organizmu człowieka (ryc.16) [3, 5, 6, 8, 13].
Physiotherapy & Medicine
www.pandm.org
2
Ryc.16 Model stabilnosci według Panjabiego (na podstawie [8]).
Kolejnym elementem warunkujacym stabilnosc i pozostajacym w bezposrednim
zwiazku z powyszym modelem jest zdefiniowane przez Panjabiego pojecie strefy neutralnej.
Strefa neutralna jest to niewielki zakres ruchu w pobliu połoenia zerowego
(spoczynkowego) stawu, gdzie ruch odbywa sie w zakresie, w którym nie nastepuje jeszcze
pobudzenie proprioreceptorów wokół stawu, a tym samym nie nastepuje osrodkowe
pobudzenie napiecia miesniowego (brak informacji dosrodkowej brak odpowiedzi
odsrodkowej), natomiast opór kostno-wiezadłowy jest minimalny [8]. (ryc.17)
Ryc.17 Model strefy neutralnej według Panjabiego. Neutral zone-strefa neutralna, range of motionzakres
ruchu, extension-wyprost, flexion-zgiecie, load-obciaenie, displacement-przemieszczenie [13].
Powiekszenie zakresu ruchu strefy neutralnej jest sytuacja niebezpieczna dla stawu.
Zbyt pózna informacja z proprioreceptorów do układu osrodkowego o aktualnej pozycji
stawu, co prawda da odpowiedz osrodkowa w postaci napiecia miesniowego w danej okolicy,
jednak moe ona okazac sie nieadekwatna do siły zewnetrznej działajacej na staw i prowadzic
Physiotherapy & Medicine
www.pandm.org
3
do urazu. Podobnie zmniejszony zakres ruchu strefy neutralnej jest niepoadany. Pobudzenie
proprioreceptorów bedzie nastepowało zbyt wczesnie czego skutkiem bedzie zwiekszone
napiecie miesni wokół stawu i np. ból. Czynniki, które zaburzaja strefe neutralna to np. uraz,
procesy zwyrodnieniowe czy osłabienie stabilizacji miesniowej (ryc.18).
.
Ryc.18 a) graficzne przedstawienie ruchu w fizjologicznej strefie neutralnej jako kulki (główka kosci) w
półmisku (panewka), b) jesli dojdzie do utraty ryglowania fizjologicznego, ruch w strefie neutralnej jest
zwiekszony, c) zwłóknienie stawu powoduje, e ruch w strefie neutralnej jest zmniejszony, d) nadmierne siły
sciskajace działajace na staw powoduja całkowite zablokowanie ruchu w strefie neutralnej, e) zaburzenie
kontroli motorycznej powoduje, e bierna ruchomosc w strefie neutralnej jest prawidłowa, czynnosciowo jednak
kulka poruszajac sie w półmisku co chwile traci i odzyskuje kontakt z podłoem [8].
Przedstawiony powyej model pokazuje, e stabilnosc organizmu człowieka jest
zjawiskiem dynamicznym zalenym od wielu czynników działajacych w danym czasie.
Czynniki zewnetrzne to siła ciekosci działajaca na organizm powodujaca wystepowanie
pionowych i poziomych sił scinajacych. Czynniki wewnetrzne to spójnosc układu
nerwowego, kostnego, stawowo-wiezadłowego i miesniowo-powieziowego. Oznacza to, e
stała, prawidłowa impulsacja aferentna z mechanoreceptorów stawowych i otaczajacych
tkanek miekkich umoliwia prawidłowa interpretacje osrodkowa impulsów a przez to
stosowna odpowiedz. Zdolnosc miesni do długotrwałego skurczu tonicznego i działania w
sposób skoordynowany powoduje, e powstała siła w najkorzystniejszy sposób utrzymuje
zakres slizgu w obrebie strefy neutralnej (najmniejsza strata energii) wobec siły zewnetrznej.
Mnogosc czynników, od których uzaleniona jest stabilnosc powoduje, e mimo pewnych
Physiotherapy & Medicine
www.pandm.org
4
charakterystycznych i ogólnych cech przedstawionych powyej pozostaje ona sprawa bardzo
indywidualna dla kadego organizmu
