Odpowiedź :
Odpowiedź:
Afrodyta z Knidos - rzeźba Praksytelesa, ukazująca boginię Afrodytę tuż przez zanurzeniem się w kąpieli; posąg po raz pierwszy ukazuje boginię nago; posąg znany jest jedynie z kopii i naśladownictwa;
Agon - słowo z języka greckiego oznacza zawody, zebranie; to formy współzawodnictwa w starożytnej Grecji w różnych dziedzinach m. in. w sporcie, w poezji, w muzyce czy teatrze;
Agora - rynek, główny plac miasta; miejsce gdzie odbywały się obrady Zgromadzenia Ludowego;
Akropol - górne miasto; część miasta położona na ufortyfikowanym wzgórzu, zazwyczaj było to miejsce kultu religijnego; najbardziej znany to Akropol w Atenach;
Archont - urzędnicy wybierani na roczną kadencję, przejęli funkcje królów; urząd wprowadzony w X wieku p.n.e.;
Arete - pojęcie określające sumę zalet posiadanych przez człowieka, takich jak: męstwo, doskonałość w jakiejś dziedzinie, sprawność, cnota;
Arystoteles - (384 - 322 r. p.n.e.), uczeń Platona, najwszechstronniejszy myśliciel starożytności; wielkie zasługi dla rozwoju nauk przyrodniczych, filozofii ale także i nauk politycznych (wyodrębnił ustroje prawidłowe i nieprawidłowe);
Arystydes - (ok. 530 r. p.n.e. - 467 r. p.n.e.), wódz i polityk ateński; brał udział w bitwie pod Maratonem, pełnił urząd archonta; otrzymał przydomek Sprawiedliwy, w uznaniu jego cech charakteru (prawości i sprawiedliwości); zwolennik prowadzenia wojen z Persją na lądzie (przeciwnik Temistoklesa); w czasie gdy powstał Ateński Związek Morski, wyznaczał wysokość składek obowiązujących państwa w nim zrzeszone;
Atena - według mitologii greckiej bogini mądrości, pokoju i wojny oraz opiekunka sztuki; córka Zeusa i Metis; opiekunka i protektora Perseusza, Heraklesa, Jazona i Odyseusza; patronka miasta Ateny;
Ateny - miasto na terenie Attyki, główny ośrodek polityczny, gospodarczy i kulturalny starożytnej Grecji (szczególnie od VI wieku p.n.e.); rozkwit miasto przeżywa za rządów Peryklesa, jest wówczas najsilniejszym miastem greckim;
Cyklopi - według mitologii synowie Uranosa i Gai; jednoocy olbrzymi, odznaczający się ogromną siłą; zostali uwięzieni przez Uranosa w Tartarze, uwolnieni przez Zeusa byli jego pomocnikami w walce z tytanami;
Demos - pojęcie określające obywateli, mieszkańców, lud starożytnej Grecji (jako odróżnienie od arystokracji);
Demostenes - (384 - 322 r. p.n.e.), mówca i polityk grecki;
Fenicjanie - lud pochodzenia semickiego, zamieszkiwali tereny gór Libanu u wybrzeży Morza Śródziemnego (w I tysiącleciu p.n.e.); prowadzili bardzo ożywioną akcję kolonizacyjną, kierując się ku zachodnim krańcom Morza Śródziemnego; założyli swoje kolonie na Cyprze, Sycylii, Korsyce;
Fidiasz - (ok. 490 - 420 p.n.e.), grecki rzeźbiarz, przyjaciel Peryklesa; kierował pracami na wzgórzu Akropol; autor posągu Pallas Ateny i posągu Zeusa Olimpijskiego, zaliczanego do siedmiu cudów świata;
Hades - według mitologii greckiej mąż Persefony, bóg świata zmarłych, władca podziemi; był bratem Zeusa;
Hellada - pojęcie określające obszar zamieszkiwany w starożytności przez Greków; obszar Półwyspu Bałkańskiego;
Hellenowie - pojęcie określające wszystkich Greków;
Herodot z Halikarnasu - twórca historiografii (dziejopisarstwa), uważany za ojca historii; autor Dziejów, poświęconych głównie wojnom Greków z Persami; wierzył w iż możliwa jest boska ingerencja w losy świata i ludzi;
Homer - grecki poeta, żyjący w VIII wieku p.n.e.; autor poematów epickich Iliada i Odyseja;
Hoplici - grecka ciężkozbrojna piechota;
Igrzyska olimpijskie - zawody sportowe w starożytnej Grecji; pierwsze odbyły się w 776 r. p.n.e. i nieprzerwanie aż do 393 r. n.e. rozgrywały się co cztery lata; za ich twórcę uchodził Herakles; najważniejsze igrzyska odbywały się ku czci Zeusa w Olimpii;
Iliada - poemat epicki, autorstwa Homera; opisuje ostatni dziesiąty rok oblężenia Troi przez Greków;
Jonia - kraina leżąca na terenie Azji Mniejszej, najważniejsze miasto to Milet;
Klejstenes - grecki polityk i reformator z rodu Alkmeonidów; w 508-507 r. p.n.e. przeprowadził reformę ustroju ateńskiego; uważany za pomysłodawcę sądu skorupkowego (ostracyzmu);
Maraton - miejscowość, leżąca na tereni Attyki, gdzie w 490 r. p.n.e. rozegrała się bitwa grecko-perska; wojska greckie dowodzone przez Miltiadesa pokonały Persów;
Mezopotamia - kolebka kultury sumeryjskiej, Akadu, Asyrii i Babilonii; kraina leżąca w dorzeczu dwóch rzek - Tygrysu i Eufratu;
Miltiades - zwycięski ateński wódz z bitwy pod Maratonem;
Odyseja - poemat epicki, autorstwa Homera; opisuje przygody Odyseusza w trakcie jego drogi powrotnej spod Troi do rodzinnej Itaki;
Odyseusz - główny bohater Odyseji Homera; mąż Penelopy, ojciec Telemacha, król Itaki; sprytny, dzielny wojownik i doświadczony wódz;
Olimpia - miejsce, gdzie znajduje się najsłynniejsze sanktuarium poświęcone Zeusowi; tu rozgrywały się ku jego czci igrzyska od 776 r. p.n.e.;
Partenon - świątynia na Akropolu, poświęcona Atenie Partenos (Dziewicy); została wzniesiona w latach 447-432 p.n.e.; tu znajdował się posąg Ateny dłuta Fidiasza; świątynia uważana za wzór piękna, w ciągu wieków uległa poważnym zniszczeniom; mieścił się tu kościół chrześcijański (w V wieku n.e.), a w XV wieku meczet; rzeźby ją zdobiące zostały wywiezione i znajdują się dziś w British Museum;
Persefona - według mitologii greckiej córka Zeusa i Demeter; została porwana przez Hadesa, władcę świata podziemnego;
Perykles - (550-429 r. p.n.e.), polityk ateński, sprawował urząd stratega w Atenach przez 30 lat; przeprowadził szereg reform, dzięki którym Ateny stały się potęgą w Grecji;
Pitagoras - (ok. 572-ok. 497 r. p.n.e.), grecki matematyk i filozof, pochodzący z Miletu;
Plateje - miasto nieopodal Teb; w 479 r. p.n.e. rozegrała się tu zwycięska bitwa Greków nad Persami;
Platon - (428 - 347 r. p.n.e.), filozof grecki, uczeń Sokratesa; twórca Akademii Platońskiej; dzielił świat na doskonały (świat idei) i zmysłowy, czyli nasz ziemski, który miał być tylko odbiciem świata idei;
Polis - miasto-państwo, stanowiące wspólnotę wszystkich obywateli je zamieszkujących; decyzje w polis podejmowane były przez Zgromadzenie Ludowe;
Protagoras z Abdery - (ok. 480 - 410 r. p.n.e.), filozof (sofista) grecki; mawiał, że: Człowiek jest miarą wszechrzeczy; wprowadził zasadę relatywizmu poznawczego;
Salamina - wyspa niedaleko Aten, gdzie w 480 r. p.n.e. rozegrała się bitwa morska grecko-perska, zakończona zwycięstwem floty greckiej;
Sokrates - grecki filozof, żył w V wieku p.n.e.; nauczyciel Platona, głosił że istnieją wartości stałe (w odróżnieniu od sofistów), takie jak sprawiedliwość czy dobro; wprowadził także wartości liche - tchórzostwo, nienawiść, mściwość; według niego najważniejszą sprawa w życiu człowieka winno być poszukiwanie dobra;
Troja - gród położony nad Hellespontem, zdobyty przez Greków;
Tukidydes - (ok. 460 - 396 r. p.n.e.), historyk grecki, autor Wojny peloponeskiej, w której dokonał analizy przyczyny i skutków konfliktu, jako wyniku działań ludzi; stworzył podstawy krytyki historycznej;
Wyjaśnienie:
