Wirus HIV jest wirusem RNA (retrowirusem) o kulistym kształcie, atakującym komórki zwierzęce.
Jego cykl infekcyjny składa się z siedmiu etapów :
1. Etap adsorpcji – początkowo wirion HIV (kompletna cząstka wirusa występująca w środowisku pozakomórkowym) za pomocą glikoprotein osłonki zewnętrznej rozpoznaje komórkę gospodarza (limfocyt T) i wiąże się z jej receptorami błonowymi.
2. Etap wnikania – osłonka zewnętrzna wirusa HIV ulega fuzji z błoną komórkową limfocytu T dzięki czemu kapsyd wirusa wnika do cytoplazmy komórki gospodarza gdzie następnie jest trawiony przy pomocy enzymów proteolitycznych (kapsyd wirusa zbudowany jest z białkowych kapsomerów, a enzymy rozkładające białka to tzw. enzymy proteolityczne/proteazy), po rozłożeniu kapsydu następuje uwolnienie materiału genetycznego wirusa, którym jest kwas rybonukleinowy.
3. Etap odwrotnej transkrypcji – enzym noszący nazwę odwrotna transkryptaza (początkowo obecny w kapsydzie wirusa) katalizuje proces odwrotnej transkrypcji podczas którego na podstawie jednoniciowego RNA wirusa syntezowany jest dwuniciowy DNA wirusa co jest niezbędne do przeprowadzenia etapu integracji.
4. Etap integracji – dwuniciowy DNA wirusa HIV ulega integracji (połączeniu) z DNA jądrowym komórki gospodarza co pociąga za sobą zmianę metabolizmu zainfekowanej komórki tak by zaczęła ona syntezować części składowe wirusów potomnych.
5. Etap replikacji – następuje wówczas synteza części składowych wirusów potomnych np. białkowych kapsomerów czy RNA
6. Etap składania – części składowe wirusów potomnych łączone są w kompletne cząstki HIV, zdolne do zainfekowania większej liczby komórek gospodarza
7. Etap uwalniania – kompletne cząstki wirusa HIV opuszczają komórkę gospodarza, przy czym jednocześnie zyskują fragment jej błony komórkowej wraz z glikoproteinami, a to z kolei później przekłada się na utrudnienie komórkom układu odpornościowego rozpoznania owych wirusów, ponieważ ze względu na to, że glikoproteiny osłonki zewnętrznej wirusa są tej samej budowy co glikoproteiny komórek gospodarza to komórki układu odpornościowego traktują kompletne cząstki HIV jako nieszkodliwą część organizmu.
Konsekwencją infekcji HIV jest spadek liczby limfocytów T w organizmie – jeżeli ich liczba osiągnie poziom krytyczny stwierdza się wówczas u pacjenta chorobę AIDS (zespół nabytego niedoboru odporności), obniżenie poziomu limofyctów T w organizmie przekłada się na obniżenie odporności w efekcie czego zainfekowany pacjent jest jednocześnie bardziej podatny na infekcje wywoływane przez pozostałe wirusy, ale też bakterie i grzyby oraz cechuje się zwiększonym ryzykiem zachorowania na wiele typów nowotworów.
