1. przyczyny:
- osłabienie Polski
- Pretensje Wazów do tronu szwedzkiego
- Dążenie Szwedów do opanowania wybrzeża Bałtyckiego
przebieg:
- Atak Szwedów na Litwę i Wielkopolskę
- Kapitulacja ruszenia Wielkopolskiego pod Ujściem i przejście Litwinów na stronę Szwedów
- Zalanie Polski przez wojska szwedzkie
skutki:
- upadek autorytetu władcy
- strata dużej części Inflant po przegraniu przez Polskę
2. Początek wojny z Turcją był dla Rzeczypospolitej bardzo niekorzystny. Polska armia poniosła klęskę w 1620r. w bitwie pod Cecorą na terenie Mołdawii. Hetman Stanisław Żółkiewski zarządził odwrót w stronę Polski. Rzeczypospolitej groził najazd turecki. Sejm wówczas uchwalił nowe podatki na powołanie armii. W 1621r. armia turecka przez miesiąc bezskutecznie próbowała zdobyć twierdzę w Chocimiu. Nieudane oblężenie zmusiło Turków do zawarcia pokoj.
3. przyczyny:
- Zmniejszenie rejestru kozackiego
- Fełdalizacja
- różnice rekigijne
przebieg:
- Zwycięstwo kozaków nad Zółtymi wodami i Piławcami w 1648r
- Obleżenie przez kozaków Zbaraża
- Klęska kozaków w bitiwe pod Berysteczkiem
- Układ w Perejasławiu
- Rozejm w Andruszowie 1677r.
skutki:
- Podział Ukrainy między Polskę a Rosję
4. W 1576r. na tron Polski zasiadł Stefan Batory. Nowy władca musiał zmierzyć się z problemami na wschodniej granicy. Car Rosji Iwan Groźny dążył do uzyskania dostępu do Morza bałtyckiego. Car wykorzystując bezkrólewie w Polsce zgarnął należace do niej inflanty. Stefan Batory chciał odzyskać utracone ziemię więc zorganizował silną armię.