1) We Francji określano ją jako le siècle philosophique ‘wiek filozoficzny’ albo le siècle des lumières ‘wiek oświecenia’, które przyjęło się także w Polsce. Wszystkie te nazwy oddają przełomowość epoki, którą określają. Światło jest tu metaforą wiedzy, rozsądku, negacją zabobonów, przesądów, prawa natury. Oświecenie to epoka odznaczająca się autonomią rozumowania, wręcz kultem wyswobodzonego spod kanonów sposobów myślenia rozumu, epoka dążąca do ustalenia racjonalnych praw kierujących rzeczywistością.
2) a) racjonalizm- (wywodzi się od Kartezjusza), eksponuje rolę rozumu w dochodzeniu do prawdy i wiedzy.
b)empiryzm- (pochodzi od Franciszka Bacona) uznaje sposób poznawania świata
c) deizm- nowy pogląd w dziedzinie religii uznający istnienie Boga i akceptujący jego nakazy lecz zaprzeczający ingerencji Boga w sprawy świata
d) ateizm- pogląd religijny całkowicie negujący istnienie Boga
e) sentymentalizm- pogląd zapoczątkowany przez Jana Jakuba Rousseau, popierający wiarę w uczucia człowieka nie negujący swery jego przeżyć. Wiązał się ze zwrotem ku naturalizmowi
f) sensualizm- według tego poglądu świat można poznać jedynie poprzez wrażenia zmysłowe tj. wzrok, zapach, dotyk, smak
g) teoria Johna Locke'a "tabula rasa" (czysta karta). Wg tej teorii człowiek rodzi się bez jakichkolwiek doświadczeń i dziedzicznych cech. Doświadczenie zdobywa dopiero pod wpływem obserwacji zew. świata i kontaktu z ludźmi.
3) POLSKA
W Polsce doba Oświecenia to okres bardzo trudny. Po okresie rządów Sasów następuje odrodzenie kraju i próba odbudowy jego niepodległości poprzez reformy. Niestety, ten niezwykle dynamiczny i ambitny program realizowany przez ośrodek królewski zostaje zakłócony wydarzeniami, które wyniknęły z zawiązanej w 1768 r. konfederacji barskiej.
Rok 1795 r. to rok upadku Rzeczypospolitej. Niezmiernie istotny jest jednak fakt, że Polska upada jako państwo odrodzone i zreformowane i nawet klęska rozbiorów nie przekreśliła dorobku Oświecenia, wieloletnich wysiłków działaczy, publicystów, pisarzy. Nowoczesna świadomość narodowa oraz poczucie przynależności do europejskiej kultury i cywilizacji umożliwiły Polakom przetrwanie ponad stu dwudziestu lat politycznej niewoli.
ŚWIAT
mownie zamykają ją ważne wydarzenia historyczne z terenów Francji: rozpoczyna je koniec panowania Ludwika XIV a kończy rewolucja francuska. Jest to czas wielkiego rozwoju kultury i stopniowej kompromitacji porządku politycznego opartego na dynastiach i wojnach.
Trwa wówczas walka o hegemonię w Europie i dochodzi do wyraźnej zmiany układu sił politycznych. Rolę swoją zwiększyła Anglia, zmniejszyło się natomiast znaczenie Francji i Austrii. Zmiany te wiązały się z przekształceniem modelu sprawowania władzy – z XVII-wiecznego absolutyzmu w absolutyzm oświecony. Oznaczał on usprawnienie funkcjonowania państwa, polepszanie systemu zarządzania i administracji, porządkowanie go zgodnie z zasadą skuteczności, a nie okazywania wielkości władcy utożsamianego z państwem, jak to działo się za rządów Ludwika XIV – „Króla Słońce”.
4) Ignacy Krasicki
Adam Naruszewicz
Julian Ursyn Niemcewicz
Franciszek Karpiński
Jan Potocki