Odpowiedź:
Orzeczenie:
Dzieli się na:
- imienne ,
- czasownikowe.
Przykłady:
Śpi.
Przynosi.
Kąpie się.
Decyduje.
Przytoczone czasowniki są orzeczeniami, ponieważ występują w formie osobowej (konkretnie w trzeciej osobie liczby pojedynczej) i już same przez się tworzą zdanie. Dodajmy, że są to orzeczenia czasownikowe, czyli wyrażone osobową formą dowolnego czasownika. Teraz przyjrzymy się innym zdaniom:
- Marysia jest krawcową.
- Zbyszko został pasowany na rycerza.
Szukanie orzeczenia to w istocie szukanie w zdaniu czasownika w formie osobowej. Jednak kiedy natrafimy na czasowniki być, stać się, zostać, musimy sprawdzić kontekst, w jakim się pojawiają. Najczęściej stanowią bowiem łączniki w orzeczeniu imiennym, czyli orzeczeniu składającym się z dwóch elementów. Tym drugim będzie orzecznik, który wiąże się ściśle z czasownikiem.
Podmiot:
- gramatyczny (jest to najczęściej rzeczownik w mianowniku):
Przestępca zbiegł z miejsca zdarzenia (kto? przestępca);
- domyślny (nie jest wyrażony bezpośrednio, domyślamy się go na podstawie formy orzeczenia):
Poszli do domu (kto? oni)
- szeregowy (funkcję podmiotu pełni jednocześnie kilka wyrazów, współrzędnych względem siebie):
Jaś i Małgosia zjedli domek z piernika (kto? Jaś i Małgosia);
- logiczny (jest wyrażony rzeczownikiem w dopełniaczu, najczęściej związany z orzeczeniem, w którym mowa jest o przybywaniu, ubywaniu albo braku czegoś):
Zabrakło nam cukru (czego zabrakło? cukru);
Nie ma dziś Kasi (kogo nie ma? Kasi);
- zbiorowy (nie każda gramatyka go wyróżnia; wyrażony jest rzeczownikiem w liczbie pojedynczej oznaczającym jakąś zbiorowość, np. społeczeństwo, armia, klasa):
Rycerstwo polskie dzielnie walczyło pod Grunwaldem.
Przydawka:
Przydawka to inaczej część zdania opisująca właściwości osób, przedmiotów lub zjawisk nazwanych w zdaniu przez rzeczownik lub zaimek rzeczowny. Wskazuje na właściwości wyrazu, który określa, odpowiadając na pytania: jaki?, czyj?, który?, ile? oraz z czego? (np. z czego dany przedmiot jest zrobiony). Rzeczowniki, które określa ta część zdania, mogą występować w różnych formach. Zwykle jako podmiot, orzecznik, okolicznik lub dopełnienie. Forma przydawki pozostaje zaś niezmienna. W języku polskim przydawkę mogą wyrażać różne części mowy, a jako wyraz określający może być w różny sposób usytuowana w zdaniu (względem wyrazu określanego). Rodzaje przydawek:
Przydawkę przymiotną możemy wyrazić przymiotnikiem, zaimkiem przymiotnym, imiesłowem przymiotnikowym, liczebnikiem mnożnym, wielorakim lub porządkowym. Przypadek, rodzaj i liczba, w jakich występuje przydawka przymiotna, zawsze odpowiada wymienionym cechom wyrazu, który określa. Istnieją cztery rodzaje przydawek przymiotnych. Oto one:
Przymiotna przydawka jakościowa
Odpowiada na pytanie jaki?, a jak pokazują poniższe przykłady, zwykle pojawia się przed słowem, które określa:
– spokojnej nocy,
– odważni bohaterowie,
– w przestronnym domu,
– to był trudny poranek.
Można jednak spotkać przypadki, w których przydawka jakościowa występuje po wyrazie, który określa. Dzieje się tak wtedy, gdy zaopatrzona jest we własne określenie będące okolicznikiem lub dopełnieniem:
– ludzie mili dla innych,
– mężczyzna chory z miłości,
– zwierzęta wystraszone pożarem.
Mam nadzieję, że pomogłam :)
