8, Kraków 1995, s. 68
• Jak każdy wybitny pisarz, Ryszard Kapuściński ma swoje ulubione sprawy,
których omówienia i wizje dominują w całej jego twórczości, ten i ów by
powiedział: ma swoje twórcze obsesje. Wyróżniłbym dwa wątki
zasadnicze: rewolucje i bunty związane przede wszystkim z wielkim
procesem dekolonizacji oraz – od połowy lat 70. – rozpad systemów
autorytarnych. W traktowaniu pierwszego wątku, ważnego głównie dla
wcześniejszego okresu twórczości, ujawnia się fascynacja rewolucją,
postaciami bojowników, partyzantów, straceńców, ścieraniem się różnych
porządków. [...] O tym opowiadają dwie książki, które uważam za
najwybitniejsze osiągnięcia w bogatym dorobku Kapuścińskiego: Cesarz
(1978) i Szachinszach (1982). Są to niewątpliwie jego arcydzieła,
a zarazem - jedne z najwybitniejszych pozycji nie tylko polskiego
reportażu, ale polskiej prozy w ogólności w drugiej połowie XX stulecia.
Ogłaszane na przełomie lat 70. i 80., dość powszechnie czytane były
wówczas jako alegoria, przedstawiająca rozkład systemu, jaki każdy mógł
obserwować w Polsce Ludowej. Te opowieści o absurdzie i paraliżu,​