Odpowiedź :
Odpowiedź:
- czynniki biotyczne, czyli wszystkie organizmy znajdujące się w tym samym środowisku i tworzące złożoną sieć zależności.
- czynniki abiotyczne, związane z przyrodą nieożywioną. Są to przede wszystkim czynniki klimatyczne (temperatura, wilgotność itp.), dostępność wody, rodzaj podłoża, ukształtowanie terenu itp.
Czynniki obu kategorii są zmienne, dlatego organizmy muszą wykazywać zdolność przystosowywania się do zmieniających się warunków, czyli zdolność do adaptacji.
Zdolność organizmu do przystosowania się do zmian działającego czynnika nazywamy tolerancją ekologiczną.
Zakres tolerancji obejmuje:
- minimum, czyli najniższą wartość czynnika, przy której dany organizm jest w stanie bytować
REKLAMA
- maksimum, czyli najwyższą wartość czynnika pozwalającą na przetrwanie
- optimum, czyli wartość czynnika, w której organizm rozwija się najlepiej.
Najwięcej przedstawicieli danego gatunku występuje w warunkach optymalnych. W miarę przesuwania się w kierunku minimum lub maksimum ilość osobników maleje. Wartości badanego czynnika poniżej minimum i powyżej maksimum są letalne (czyli śmiertelne).
Przykład: Zakres tolerancji temperatury dla morskich ślimaków należących do rozkolców wynosi od 5° do 30°C. W temperaturze tuż powyżej 5° i tuż poniżej 30° stopni nie są spotykane w naturze, ale przetrzymywane w sztucznych warunkach żyją, przy czym leżą bez ruchu na dnie i nie odżywiają się. Wraz ze zbliżaniem się do temperatury optymalnej, czują się coraz lepiej. W temperaturze 17°-20° stopni przypada ich optimum. Właśnie w takiej temperaturze spotyka się je najczęściej w warunkach naturalnych.
Zależność liczby organizmów od wartości czynnika. Liczba osobników, wartośc czynnika. Minimum, optimum, maksimum. Centrum rozmieszczenia, zakres tolerancji.
Organizmy różnią się między sobą zakresem tolerancji:
- stenobionty mają wąski zakres tolerancji, czyli ich zdolność do adaptacji przy zmieniającym się czynniku jest niewielka
- eurybionty maja szeroki zakres tolerancji, tym samym mają dużą zdolność do adaptacji.
Powyższy podział dotyczy działania tylko jednego czynnika. Chcąc dokładnie określić jego rodzaj stosujemy przedrostki steno- i eury- z końcówką:
- termiczny - w odniesieniu do temperatury
- hydryczny - w odniesieniu do wody
- halinowy - w odniesieniu do zasolenia.
Ten sam organizm pod względem jednego czynnika może być eurybiontem, a pod względem innego stenobiontem. Na przykład większość krabów toleruje duże wahania temperatury wody, w której żyją (są eurytermami), ale wymagają wód o pełnym zasoleniu (są stenohalinami).
Zakres tolerancji ma duży wpływ na zasięg występowania organizmów na świecie. Eurybionty mają przeważnie duże zasięgi i nazywane są organizmami kosmopolitycznymi (powszechnie występującymi na świecie w różnych środowiskach). Stenobionty mają zasięgi niewielkie, często rozerwane, gdyż związane są ze specyficznymi warunkami środowiska. Czasami występują tylko na jednym niewielkim terenie i nigdzie indziej nie można ich spotkać. Gatunki takie nazywamy endemitami.
Specyficzne wymagania stenobiontów wobec środowiska sprawiają, że często są one organizmami wskaźnikowymi, czyli bioindykatorami, np. kaczeńce są bioindykatorem terenu podmokłego. W praktyce bioindykatory są coraz częściej wykorzystywane do oceny stanu zanieczyszczenia środowiska, np. porosty nie tolerują zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki, dlatego są dobrym wskaźnikiem czystości powietrza, podobnie wiele bezkręgowców (niektóre małże, wypławki) są wskaźnikami czystości wód.
Zakresy tolerancji wobec poszczególnych czynników tworzą w sumie ogólne wymagania organizmu wobec środowiska.
