,,Syzyfowe prace" to powieść Stefana Żeromskiego, która po raz pierwszy ukazała się w krakowskim dzienniku ,,Nowa Reforma" od 7 lipca do 24 września 1897roku, pod pseudonimem Maurycy Zych. Książkowa wersja została wydana rok później we Lwowie również pod pseudonimem.
Do pisania powieści autor użył własnych doświadczeń po rosyjskiej szkole. Żeromski w utworze przedstawia nam panoramę szkoły i społeczeństwa w zaborze rosyjskim pod koniec XIX wieku. Ukazane zostają nie tylko praktyki rusyfikacyjne, zmierzające do wynarodowienia uczniów, ale również problemy związane z różnicami klasowymi między nimi. Na przykładzie głównego bohatera-Marcina Borowicza-przedstawione zostały również problemy związane z dorastaniem, osamotnieniem, odmiennością. Poruszone zostały również kwestie wiary w naród i chęć ocalenia polskiej kultury.
Akcja powieści obejmuje lata zaborów 1871-81, choć dzięki opowiadaniu Szymona Noga jesteśmy w stanie przenieść się nawet do powstania styczniowego 1663r. Głównymi miejscami wszystkich wydarzeń jest Elementarna Szkoła w Owczarach, Gawronki ora Kleryków.