Opisz wydarzenia czyli na czym polega w którym roku krótko!

⭐️ nowe mocarstwa w XX w. - Są to nowo powstałe mocarstwa: Włochy, Niemcy i Japonia, cztery „tradycyjne” mocarstwa europejskie czyli Francja, Wielka Brytania, Austro-Węgry i Rosja, oraz Stany Zjednoczone Ameryki Północnej.

⭐️ trójprzymierze - Układ pomiędzy trzema państwami europejskimi: Niemcami, Włochami i Austro-Węgrami, zawiązany 20 maja 1882 w Wiedniu.

⭐️ państwa centralne − Istniejący w okresie I wojny światowej sojusz Niemiec, Monarchii Austro-Węgierskiej, Carstwa Bułgarii i Imperium Osmańskiego. Przeciwnikiem państw centralnych była Ententa.

⭐️ trójporozumienie - Sojusz z 1882 roku pomiędzy Wielką Brytanią, Francją i Rosją.

⭐️ ententa - To jest to samo co na górze tylko że ententa była odpowiedzią na Trójprzymierze, czy coś takiego.

⭐️ wyścig zbrojeń - Zbrojenia prowadzone przez wrogie sobie państwa, lub obozy polityczne z myślą o potencjalnym konflikcie zbrojnym.

⭐️ kocioł bałkański - Określenie sytuacji geopolitycznej na Półwyspie Bałkańskim.

2. NA FRONTACH I WOJNY ŚWIATOWEJ

⭐️ ultimatum - Żądanie jednego państwa wobec drugiego spełnienia określonych warunków w określonym czasie pod groźbą wojny.

⭐️ wielka wojna - Inaczej określana I Wojna Światowa.

⭐️ u-booty - Niemieckie okręty podwodne.

⭐️ front - Najdalej wysunięta do przodu rubież walczących wojsk lub ich czołowych elementów ugrupowania bojowego.

⭐️ wojna błyskawiczna - Inaczej Blitzkrieg - błyskawiczne uderzenie wojskowymi siłami zbrojnymi na dany kraj.

⭐️ wojna pozycyjna - Wojna, podczas której obie walczące strony zajmują silnie umocnione pozycje (*okopy).

*okopy - to były takie wydrążone w ziemi ''schowki'' (nie wiem jak to nazwać) w których chowali się żołnierze podczas wojen, żeby nie było ich widać.

⭐️ wojna manewrowa - wojna, w czasie której walka zbrojna prowadzona jest przy szerokim stosowaniu manewru sił i środków w powietrzu, na lądzie i morzu oraz przy braku przez dłuższy czas stabilnych linii frontów.

⭐️ okopy - wytłumaczyłem wyżej.

⭐️ traktat brzeski - traktat pokojowy podpisany w Brześciu nad Bugiem 3 marca 1918, podpisany między Niemcami i Austro-Węgrami.

⭐️ PRZYCZYNY I WOJNY ŚWIATOWEJ:

- kryzys światowy,

- napięta sytuacja międzynarodowa,

- dążenia mocarstwowe Niemiec,

- dążenia niepodległościowe wielu państw,

- konflikty między mocarstwami,

- zamach w Sarajewie(28 czerwca 1914r.).

⭐️ SKUTKI I WOJNY ŚWIATOWEJ:

- rozpad trzech cesarstw: Niemiec, Austro-Węgier i Rosji,

- powstanie bolszewickiego państwa w Rosji dążącego do "rewolucji światowej",

- powstanie nowych lub odrodzonych państw: Finlandii, Litwy, Łotwy, Estonii, Polski, Czechosłowacji, Węgier oraz Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców(od 1929 roku zwanego Jugosławią),

- straty terytorialne Niemiec, Rosji i Turcji,

- umocnienie pozycji międzynarodowej Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Japonii,

- zniszczenia wojenne na obszarze 20 państw, głównie europejskich;

- 10 milionów zabitych,

- 16 milionów inwalidów.

3. REWOLUCJE W ROSJI

⭐️ Grigorij Rasputin - faworyt rodziny cara rosyjskiego Mikołaja II i jeden z najbardziej wpływowych ludzi w Rosji pod koniec jego rządów.

⭐️ Mikołaj II - ostatni cesarz rosyjski, król Polski, wielki książę Finlandii panujący w latach 1894–1917. Koronowany w Moskwie 14 maja/ 26 maja 1896, syn Aleksandra III z dynastii Romanowów i jego żony carycy Marii Fiodorowny.

⭐️ rewolucja lutowa - rosyjska rewolucja przeciwko carowi Mikołajowi II Romanowowi i samodzierżawiu.

⭐️ PRZYCZYNY:

- brak zaopatrzenia armii,

- źle dowodzona armia,

- głód w kraju (doszło do manifestacji robotniczych i strajków, żołnierze dołączyli do tych manifestacji),

- domagano się zakończenia wojny i likwidacji caratu.

⭐️ SKUTKI:

- nastąpił okres zamętu politycznego,

- rząd tymczasowy nie panował nad sytuacją w olbrzymim państwie,

- rzeczywistą władzę często sprawowały rady delegatów (sowiety) były one tworzone w fabrykach, wsiach i w jednostkach wojskowych,

- abdykacja Mikołaja II (cara),

- coraz większą popularność zdobywali bolszewicy.

⭐️bolszewicy - frakcja Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji, która na II Zjeździe tej partii w 1903 roku uznała się za większościową, swoich przeciwników nazwała mienszewikami.

⭐️ Włodzimierz Lenin - rosyjski polityk socjaldemokratyczny i komunistyczny, organizator i przywódca rewolucji październikowej, a następnie pierwszy przywódca Rosji radzieckiej. Współzałożyciel i lider partii bolszewickiej. Teoretyk ideologii komunizmu i twórca idei leninizmu.

⭐️ rewolucja październikowa - określenie, stosowane na dokonany przez bolszewików przewrót zbrojny w Rosji.

⭐️ PRZYCZYNY:

- zła gospodarka,

- klęski na froncie,

- wojna domowa,

- samorządne rządy cara,

- brak środków na rozwój rolnictwa i przemysłu.

⭐️ SKUTKI:

- rozwiązanie gospodarki,

- powstanie policji politycznej,

- powstanie zagłębi przemysłowych.

⭐️ Lew Trocki - Rewolucjonista rosyjski, socjaldemokrata i komunista. Jeden z twórców i przywódców RFSRR, ZSRR oraz Armii Czerwonej.

⭐️ ZSRR - Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich – historyczne państwo komunistyczne położone we wschodniej Europie oraz północnej i środkowej Azji, ze stolicą w Moskwie, istniejące w latach 1922–1991.

⭐️ CZEKA - Tajna policja, początkowo nosiła pełną nazwę Wsierossijskaja czriezwyczajnaja komissija po bor’bie s kontrriewolucyjej i sabotażom.

4. SPRAWA POLSKA PODCZAS I WOJNY ŚWIATOWEJ

⭐️ Józef Piłsudski - Polski działacz społeczny i niepodległościowy, żołnierz, polityk.

⭐️ Legiony Polskie - Polska formacja wojskowa, utworzona 27 sierpnia 1914 r. z inicjatywy polskich stronnictw politycznych w Galicji.

⭐️ kryzys przysięgowy - Kryzys związany z odmową złożenia przysięgi na wierność Królestwu Polskiemu i dotrzymanie braterstwa broni wojskom Niemiec i Austro-Węgier do końca I wojny światowej przez żołnierzy Legionów Polskich, który miał miejsce 9 i 11 lipca 1917.

⭐️ Józef Haller - Generał broni Wojska Polskiego, Naczelny Dowódca wszystkich Wojsk Polskich od 4 października 1918 roku, komendant Legionów.

⭐️ Akt 5 listopada - 5 listopada 1916 w wyniku konferencji w Pszczynie władze niemieckie i austro-węgierskie wydały proklamację, z podpisami swych generalnych gubernatorów von Beselera i Kuka, zawierającą obietnicę powstania Królestwa Polskiego, pozostającego w niesprecyzowanej „łączności z obu sprzymierzonymi mocarstwami”.

⭐️ 13. punktów Thomasa Woodrowa Wilsona:

1. Porozumienia pokojowe będą jawnie zawierane, nie będzie już porozumień tajnych. Dyplomacja ma działać jawnie i publicznie.

2. Całkowita wolność żeglugi na morzach, poza wodami terytorialnymi, zarówno w czasie pokoju, jak i w czasie wojny, poza przypadkami, kiedy morza te będą zamknięte całkowicie lub częściowo przez działania międzynarodowe, mające na celu wykonanie międzynarodowych porozumień.

3. Zniesienie barier gospodarczych i ustalenie warunków handlu równych dla wszystkich narodów akceptujących pokój i stowarzyszonych dla jego utrzymania.

4. Wzajemna wymiana wystarczających gwarancji, tak aby zbrojenia narodowe zostały zredukowane do minimum.

5. Rozstrzygnięcie sporów kolonialnych w atmosferze swobodnej, otwartej i całkowicie bezstronnej, ale przestrzegając zasady, że interesy ludności zainteresowanej mają równą wagę co interesy Rządów.

6. Ewakuacja wszystkich rosyjskich terytoriów i uregulowanie stosunków z Rosją. Rosja ma prawo do samookreślenia swojego ustroju politycznego.

7. Belgia musi być ewakuowana i stać się w pełni suwerennym krajem.

8. Terytorium francuskie zostanie uwolnione i odbudowane. Alzacja i Lotaryngia mają powrócić do Francji.

9. Korekta granicy włoskiej wzdłuż linii narodowościowej.

10. Stworzenie możliwości autonomicznego rozwoju narodom Austro – Węgier.

11. Rumunia, Serbia i Czarnogóra odzyskają utracone w czasie wojny terytoria, Serbii zostanie przyznany wolny dostęp do morza, stosunki między różnymi państwami bałkańskimi muszą być oparte na przyjacielskich porozumieniach, uwzględniających linie podziału wspólnot i narodowości.

12. Ludności tureckiej Imperium Osmańskiego zapewniona zostanie suwerenność i bezpieczeństwo, innym narodom zamieszkującym Imperium przysługuje prawo do bezpieczeństwa i rozwoju, oraz autonomia. Dardanele zostaną otwarte dla okrętów i statków handlowych, zabezpieczone gwarancją międzynarodową.

13. Stworzenie niepodległego państwa polskiego na terytoriach zamieszkanych przez ludność bezsprzecznie polską, z wolnym dostępem do morza, niepodległością polityczną, gospodarczą, integralność terytoriów tego państwa powinna być zagwarantowana przez konwencję międzynarodową.

⭐️ konferencja w Paryżu - Konferencja pokojowa, zorganizowana w Paryżu po zakończeniu I wojny światowej, trwająca od 18 stycznia 1919 do 21 stycznia 1920 roku. Brało w niej udział 27 zwycięskich państw.

⭐️ Ignacy Jan Paderewski - Polski pianista, kompozytor, działacz niepodległościowy, mąż stanu i polityk.

⭐️ Roman Dmowski - Polski polityk, publicysta polityczny, minister spraw zagranicznych, poseł na Sejm Ustawodawczy II Rzeczypospolitej, poseł II i III Dumy Państwowej Imperium Rosyjskiego. Współzałożyciel Narodowej Demokracji, główny ideolog polskiego nacjonalizmu.

⭐️ Władysław Grabski - polski polityk narodowej demokracji, ekonomista i historyk, minister skarbu oraz dwukrotny premier II Rzeczypospolitej, autor reformy walutowej.

⭐️ Postanowienia traktatu Wersalskiego:

- Wielkopolskę i Pomorze Gdańskie dla Polski,

- głosowania ludności Prus Wsch..i Górnego Śląska odnośnie przynależności odpowiednich obszarów do Polski lub Niemiec,

-Gdańsk zostaje objęty patronatem Ligi Narodów.