Zapoznaj się z tekstami źródłowymi i odpowiedz na pytania pod nimi.

Hugo Kołłątaj o potrzebie reformy państwa [fragment]

Narodzie nieszczęśliwy! Dokąd jeszcze będziesz igrzyskiem namiętności [...] możnowładztwa? Mocarstw otaczających Cię naokoło niewolniczym ludem i Twej własnej ciemnoty? [...] [Czy to możliwe], aby w końcu XVIII wieku, w tym czasie, gdzie niewolnicze narody odważnie swe potargały kajdany, Polska jedna w przeciągu lat dwóch po wszystkich pracach, usiłowaniach, po tylu doświadczeniach została bez rządu, bez wolności, bez pewnej nadal egzystencji. Mamy tak okropną sami sobie wyznać prawdę: że Polak [...] nie jest zdolny sam dla siebie rządu napisać? [...] Chcecie być wolni? Trzeba, żebyście sobie wolności przepisali prawidła [...] jeżeli naród polski pragnie dźwignąć się przez nowe prawodawstwo, [...] winien [zaufać] wybranym osobom, żeby [całe nowe prawo] od ich woli zupełnie zależało, winien na koniec z takim posłuszeństwem przepisane sobie przyjąć prawa, jak gdyby je z rąk samego nieba odebrał.

[w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. Melania Sobańska-Bondaruk, Stanisław Bogusław Lenard, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999, s. 428–429.
1Na co narzeka autor tekstu?
2Wyszukaj w podręczniku lub internecie informacje kim był autor tekstu.

Ustawa rządowa z dnia 3 maja 1791 roku [fragment]

Preambuła
Uznając, iż los nas wszystkich od [...] konstytucji narodowej jedynie [zależy], długim oświadczeniem poznawszy zadawnione rządu naszego wady, a chcąc korzystać z pory, w jakiej się Europa znajduje, i z tej [...] chwili, która nas samym sobie wróciła, wolni od hańbiących obcej przemocy nakazów, ceniąc drożej nad życie [...] niepodległość zewnętrzną i wolność wewnętrzną narodu, którego los w ręce nasze jest powierzony, chcąc na błogosławieństwo, na wdzięczność współczesnych i przyszłych pokoleń zasłużyć [...] dla dobra powszechnego [...] dla ocalenia ojczyzny naszej i jej granic [...] niniejszą konstytucję uchwalamy.

[w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. Melania Sobańska-Bondaruk, Stanisław Bogusław Lenard, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999, s. 431.

3Podaj nazwę (inną niż w tytule) powyższego dokumentu.
4Wymień przyczyny uchwalenia tego dokumentu

Ustawa Rządowa z 3 maja 1791 r. (fragmenty)
V. (…)
Wszelka władza społeczności ludzkiej początek swój bierze z woli narodu. Aby więc całość państw, wolność obywatelską i porządek społeczności w równej wadze na zawsze zostawały, trzy władze rząd narodu polskiego składać powinny i z woli prawa niniejszego na zawsze składać będą, to jest: władza prawodawcza w Stanach zgromadzonych, władza najwyższa wykonawcza w królu i Straży, i władza sądownicza w jurysdykcjach, na ten koniec ustanowionych, lub ustanowić się mających.
[w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. Melania Sobańska-Bondaruk, Stanisław Bogusław Lenard, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999, s. 431.

W powyższym dokumencie przedstawiony został trójpodział władzy. Jak inaczej możemy nazwać władzę prawodawczą? Napisz odpowiedź.
Napisz kto jest twórcą trójpodziału władzy.

II. Teksty źródłowe z zadania I powstał w czasie panowania tego samego władcy. Napisz kto był wówczas królem Polski.

III. Które z podanych wydarzeń miały miejsce przed uchwaleniem Ustawy rządowej z 1791 r ( tekst źródłowy 2 i 3). Wpisz w odpowiednie miejsce w tabeli.

Wydarzenia: I rozbiór, II rozbiór, III rozbiór, insurekcja kościuszkowska, konfederacja barska, konfederacja targowicka

Wydarzenia wcześniejsze
Wydarzenia późniejsze