Odpowiedz na poniższe pytania na podstawie Trenu XI Jana Kochanowskiego.

1. Określ sytuację liryczną.
2. Kim jest podmiot liryczny?
3. Adresat liryczny.
4. O czym mówi podmiot liryczny?
5. Jak mówi ( jakie występują środki poetyckiego wyrazu)?
6. Odczytaj konteksty interpretacyjne.
7. Jakie jest przesłanie utworu?

NA SZYBKO BO JUŻ PO TERMINIE



Odpowiedź :

Mts11

1 Podmiot liryczny wciąż ubolewa nad stratą córki Urszulki. Wspomina o złej sile, czyli o negatywnych emocjach, które mu towarzyszą.

2 Jan Kochanowski - poeta, ojciec

3 córka Urszula

4 Podmiot liryczny zastanawia się, czy pobożność może kogokolwiek uchronić przed śmiercią i cierpieniem. Pytania retoryczne : „Kogo kiedy pobożność jego ratowała? Kogo dobroć przypadku złego uchowała?”.

Podmiot liryczny uważa że bez względu na to jaką człowiek posiada wiedzę i mądrość w obliczu cierpienia jest bezbronny. Ludzie ukazani są jako ci , którzy zwracają uwagę na błahe sprawy i w rzeczywistości nie potrafią uchronić się przed tym co nieuniknione.

5  Epitety – nieznajomy (wróg), ludzkie (rzeczy), boże (tajemnice), śmiertelnej (źrzenice), (wzrok) tępy, (sny) lekkie, płoche.

metafory: "Wspinamy się do nieba, boże tajemnice upatrując", "... wzrok śmiertelnej źrenice Tępy na to!"

apostrofy: "Żałości!"

przerzutnie:" Boże tajemnice

upatrując, ale wzrok śmiertelnej źrenice

Tępy na to;", "Owa już oboje

Mam stracić..."

wykrzyknienia: "Fraszka cnota", "Fraszka kto się przypatrzy, fraszka z każdej strony"

pytania retoryczne: "Kogo kiedy pobożność jego ratowała? Kogo dobroć przypadku złego uchowała?"

omówienie: "Nieznajomy wróg jakiś"

6. W ostat­nich wer­sach pod­miot li­rycz­ny koń­czy ogól­no­ludz­kie fi­lo­zo­ficz­ne roz­wa­ża­nia. Na­da­je im oso­bi­sty kon­tekst, mówi, że jego gorz­ka wi­zja świa­ta zro­dzi­ła się z ża­ło­by – „Żałości, co mi czynisz?”. Zda­je so­bie spra­wę, że z po­wo­du prze­ży­wa­nych emo­cji, opi­sy­wa­ny ob­raz nie musi być do koń­ca praw­dzi­wy. Wiersz oka­zu­je się być opo­wie­ścią o nie­spra­wie­dli­wo­ści losu i o tym, co po­tra­fi zro­bić z czło­wie­kiem cier­pie­nie.

7 Tren XI to apogeum kryzysu poety, który pod wpływem nieszczę­ścia zwątpił w wyznawaną do tej pory filozofię życiową.

1. Określ sytuację liryczną.

-  Rozpacz po śmierci dziecka spowodowała, że poeta-filozof  odrzuca wszystkie wyznawane wcześniej zasady filozoficzno-moralne (załamanie światopoglądu)

2. Kim jest podmiot liryczny?

- podmiot liryczny w deoch rolach:  pogrążony w rozpaczy po stracie dziecka  poeta-ojciec,  oraz czujący sie oszukanym przez stoicką mądrość i cnotę poeta filozof

3. Adresat liryczny.

- Żałość, żal, rozpacz, która doprowadza ojca – poetę na skraj obłąkania (Żałości, co mi czynisz?)

4. O czym mówi podmiot liryczny?

- Mówi o tym, że nic nie jest w stanie  uchronić człowieka przed cierpieniem, nawet pobożność. Uważa, że ludzkie plany krzyżuje „nieznajomy wróg”, który

wszystkich niezależnie od pozycji, wykształcenia traktuje jednakowo. Mówi też o

ludzkiej zarozumiałości w dociekaniu Boskich planów i tajemnic.

5. Jak mówi ( jakie występują środki poetyckiego wyrazu)?

-  Intonacja pytająca, wykrzyknikowa, oznajmująca. Pytania retoryczne, np.:  

„Kogo kiedy pobożność jego ratowała?

Kogo dobroć przypadku złego uchowała?“

Wykrzyknienia, np.: „ … fraszka z każdej strony!”

Powtórzenia: „„fraszka” (zaprzecza wartości nie tylko cnoty, ale i wszystkiego czym żyje człowiek)

6. Odczytaj konteksty interpretacyjne.

- kontekst historyczny - parafraza do słów Brutusa -zabójcy Cezara, który stwierdza, że stoicka cnota jest niczym.

- kontekst biblijny - kreacja podmiotu lirycznego jest bardzo zbliżona do kreacji biblijnego  Hioba, gdyż  obaj zostali wystawieni na ciężką próbę daną im od Boga.

7. Jakie jest przesłanie utworu?

- Cierpienie jest doświadczeniem, które może zburzyć dotychczasowy system wartości, światopogląd.