Młodość zazwyczaj kojarzy się z okresem radosnym i beztroskim. To czas rozwoju, spełniania marzeń. Jednak historie bohaterów literackich pokazują, że nie jest to wyłącznie czas beztroski.
Przykładem może być historia trójki młodych przyjaciół, bohaterów „Kamieni na szaniec“ Aleksandra Kamińskiego.
Powieść dzieje się w czasie II wojny światowej, podczas okupacji Warszawy. Tadeusz Zawadzki „Zośka“, Aleksander Dawidowski „Alek" i Jan Bytnar "Rudy", to młodzi ludzie, tuż po maturach, podejmujący walkę z wrogiem w imię wolności i niepodległości. Kierowała nimi wielka wola walki i mimo braku doświadczenia nie poddawali się w boju o najwyższe dobro, o wolność .
Każdy spośród krwawych dni okupacji dla bohaterów powieści był ciężką próbą, nie tylko przeżycia i walki z wrogiem, ale przede wszystkim próbą charakteru, wiary i nadziei.
Ci młodzi ludzie mieli plany, marzenia, ale pokrzyżowała je wojna. Dla ratowania ojczyzny nie wahali się podjąć walki i umierać dla niej.
Rudy zmarł w wyniku tortur, jakim był poddawany w czasie przesłuchań, kiedy nie chciał zdradzić nazwisk towarzyszy broni. Wykazał się siłą woli i nie dał się złamać gestapowcom. Alek oddał swoje życie za wolność przyjaciela, ranny w akcji odbicia Rudego, a Zośka poległ na polu walki podczas ataku na niemiecką strażnicę graniczną.
Wielu młodych ludzi podczas wojny trafiało do obozów koncentracyjnych. Ten okrutny czas ukazał w swojej książce „Dzieciństwo w pasiakach“ Bogdan Bratnikowski. Pisarz w wieku 12 lat trafił do obozu w Auschwitz – Birkenau razem ze swoją mamą. Przeżył wojnę, ale mając w pamięci koszmar życia obozowego, postanowił przelać na karty książki swoją i wielu innych młodych ludzi historię, z których wielu nie dożyło wolności.
To okres w życiu młodego człowieka, właściwie dziecka, przepełniony obrazami tamtejszej rzeczywistości, przepełnionej bólem, głodem i śmiercią, prezentowany przez najmłodszych, którzy nie rozumieli, co się dzieje, a jednak musieli jakoś funkcjonować między więźniami, by przetrwać. To obraz dzieci kilkunastoletnich i całkiem malutkich, aktywnych, żywotnych, biegających po obozie i wtykających nos we wszystkie kąty, dzieci - królików wybranych do eksperymentów medycznych, i dzieci, które niereagują już na otoczenie, poruszając się jak roboty, niedbające nawet o jedzenie. Książka ukazuje koszmar z najgorszych snów, które niestety działy się na prawdę.
Przedstawione przykłady pokazują, że dzieciństwo, młodość nie zawsze jest okresem beztroski, czasem radości i zabawy. Bywa, że młodzi ludzie musieli stać się szybko dorosłymi, szczególnie w czasie wojny, podjąć walkę o wolność i o życie. Niestety nie wszystkim było pisane dotrwać wolności, a jeśli los zrządził inaczej, to przeżyte doświadczenia na zawsze w nich pozostały i będą prześladować aż do śmierci.
