Pozytywiści poruszali problematykę społeczną ukazując nierówność społeczną, wyzysk robotników, biedę miast, nędzę bezrobotnych. Pojawia się też problematyka społeczna wsi – obraz nędzy i zaniedbania ludu.
W noweli „Antek“ Bolesław Prus poruszał problem trudnych warunków życia warstwy chłopskiej, fatalnej opieki medycznej, oświatowej, ukazując ciemnotę panującą na wsi.
Tytułowy bohater utworu jest zafascynowany wiatrakami i chce w przyszłości je konstruować, ale z powodu swojej nietypowości, dziwactwa został odrzucony przez wiejska społeczność, w której żył. Jednak z powodu biedy nie ma szanse na edukację choć jest zdolnym dzieckiem i spełnienie marzeń, dlatego opuścił rodzinną wieś i wyruszył w świat, w poszukiwaniu lepszego losu.
Nowela pokazuje też ciemnotę mieszkańców wsi i ich wiarę w zabobony. Gdy zachorowała siostra Antka - Rozalka, znachorka przepędzała jej chorobę poprzez włożenie jej do rozgrzanego pieca, co oczywiście skończyło się cierpieniem i śmiercią dziewczynki.
Instytucją, która miała odmienić oblicze wsi miała być szkoła. Jednak nauczyciel w wiosce Antka okazał się być zwykłym oszustem, wyłudzającym jedynie pieniądze od i tak żyjących na granicy ubóstw rodziców swoich uczniów. W zamian nie uczył ich, ale kazał wykonywać prace gospodarskie, w razie sprzeciwu stosując kary cielesne.
Prus ukazując biedę polskiej wsi, wskazał, że potrzebna jest jej reforma strukturalna i rzetelna pomoc państwa w wyjściu z trudnej sytuacji.