Podtytuł Pana Tadeusza – Ostatni zajazd na Litwie oraz powtarzający się bardzo często w poemacie przymiotnik: „ostatni” sugeruje, iż mamy do czynienia z pożegnaniem dawnego, szlacheckiego świata. Nieodłącznym składnikiem tego świata jest pewna etykieta, pewne obyczaje…
W epopei opisano je szczegółowo, barwnie i pięknie.
Już pierwsza księga daje nam obraz szlacheckiej gościnności i ziemiańskich, staropolskich obyczajów.
Gdy Tadeusz przybywa ze szkoły do rodzinnego domu – Soplicowa – stryj, najbliższa młodzieńcowi osoba, wita go serdecznie, ale bez zbytniej poufałości. Dlaczego? Ponieważ wie, że przede wszystkim jest gospodarzem dla gości i na nich powinien skupić swą uwagę, a przesadna wylewność i zbyt ostentacyjne okazywanie uczuć w towarzystwie nie należy do dobrego tonu
