Tekst 1. Podejmując badania nad okresem stanisławowskim [Walerian] Kalinka pragnął przestrzec współczesnych przed złudzeniami, przekonać ich, że „upadku swego Polacy sami są sprawcami i że nieszczęścia, które na nas spadły wówczas lub później, zasłużoną są przez naród pokutą. Źródłem naszej niemocy politycznej, a zatem i głównym, jeśli nie wyłącznym powodem upadku były rozliczne niedostatki charakteru narodowego całej klasie wówczas rządzącej właściwe.
Tekst 2. Wyrazem „odradzającego się ducha narodowego” był opór przeciwko zaborcom w obronie Sejmu Czteroletniego i przeciw II rozbiorowi. Korzon wyprowadzał ze swych badań wniosek, iż naród zdolny był po naprawie do samodzielnego bytu, przekreślonego przemocą przez zaborców.
Czym różnią się te teksty w interpretacji przyczyn upadku państwa polskiego?
