Napisz rozprawkę "Jakie wartości cenią bohaterowie romantyczni?"

Literatura romantyzmu jest terenem przemiany wewnętrznej bohaterów romantycznych. Dzięki niej możemy obserwować ich metamorfozy i oceniać wyznawane przez nich wartości. Romantyzm pod wieloma względami był swego rodzaju sprzeciwem wobec prymatu poznania rozumowego nad poznaniem za pomocą zmysłów. Epoka romantyczna odrzucała oświeceniowy punkt widzenia. Tak zwany bohater romantyczny kierował się w życiu przede wszystkim uczuciami. Pełna namiętności miłość do ukochanej kobiety nierzadko popychała go do samobójstwa (Werter, Gustaw z czwartej części "Dziadów"). Niekiedy dramatyczna sytuacja ojczyzny bohatera romantycznego skłaniała go do nadludzkiego poświęcenia. Zanim jednak znajdował on swoją życiową drogę, którą była walka o niepodległość, musiały w nim zajść zasadnicze zmiany. Metamorfoza bohatera romantycznego to niekiedy proces trwający całe lata, co zależało od sytuacji, w jakiej znajdował się on sam i jego ojczyzna. Na przykład główny bohater "Cierpień młodego Wertera" Johanna Wolfganga Goethego poddał się przeciwnościom losu, przyjmując postawę pełną rezygnacji, koncentrując się na wyniszczającej go miłości. Natomiast Kordian przeobraził się w gorącego patriotę, dla którego celem życia stała się miłość do ojczyzny, nie zaś do kobiety, jak miało to miejsce na początku jego losów.

Nie ulega wątpliwości, że pierwszym bohaterem romantycznym jest Werter. Miłość do Lotty przesłoniła mu cały świat. Pokochał jednak kobietę, która nie mogła z nim się związać, gdyż została obiecana innemu mężczyźnie. Nieszczęśliwa miłość, przez którą nie mógł odnaleźć swojego miejsca w życiu, przyczyniła się do jego samobójstwa.

Bohaterem romantycznym jest z pewnością Gustaw z czwartej części "Dziadów" Adama Mickiewicza. Jest on człowiekiem wrażliwym, nieszczęśliwie zakochanym, wyobcowanym, nierozumianym przez ludzi. Jest pewien, że do takiego stanu doprowadziły go tak zwane "książki zbójeckie", które czytał w młodości. Uważa, że wszystkiemu winna jest ukazana w nich nieprawdziwa wizja miłości. To ona sprawiła, że w jego głowie zrodziły się niemożliwe do zrealizowania marzenia, że nie cieszą go rzeczy sprawiające radość innym ludziom. Jego myśli krążą wokół własnego stanu i dawnej ukochanej. Nazywa siebie "umarłym dla świata", dla którego tylko miłość jest ważna. Gustaw wykazuje duże podobieństwo do Wetrtera. Jego życie również skończyło się samobójstwem.

W trzeciej części "Dziadów" umiera Gustaw, a rodzi się Konrad. "Nowo narodzony" bohater jest postacią zgoła odmienną niż ten, który został ukazany w czwartej części Mickiewiczowskiego dramatu. Konrad, inaczej niż Gustaw, jest wielkim patriotą, gotowym do złożenia ofiary z samego siebie. Miłość do ojczyzny i narodu staje się dla niego substytutem innych uczuć. Konrad jest przekonany, że sam jest cierpiącą Polską: "Ja i ojczyzna to jedno". Bohatera cechuje postawa prometejska (stanowisko etyczne uważające za ideał moralny postępowanie jednostki zmierzające ku dobru większych grup społecznych, a nawet całej ludzkości) i tytaniczna (przewyższająca ludzkie siły). W działaniu Konrada widoczny jest też mesjanizm, a także skłonność do popełniania czynów, które z etycznego punktu widzenia są niepoprawne. Ofiarując siebie, żąda w zamian wolności i szczęścia narodu polskiego, mówiąc:

Nazywam się Milijon, bo za milijony

Kocham i cierpię katusze.

Pełna poświęcenia miłość do ojczyzny skłania Konrada do bluźnierstwa:

Ja czuję nieśmiertelność, nieśmiertelność tworzę,

Cóż Ty większego mogłeś zrobić Boże?

Jak wielka musiała być jego miłość do ojczyzny, skoro przewyższała miłość do samego Boga. Konrad z romantycznego kochanka stał się gorliwym patriotą, bezgranicznie oddanym ojczyźnie. Miłość do kobiety odeszła w zapomnienie, ustępując bardziej doniosłej idei.

Między Gustawem i Konradem można spróbować umieścić jeszcze jeden typ bohatera romantycznego. Jest nim Konrad Wallenrod. Wyznawane przez niego wartości są bliskie wartościom wyznawanym przez Gustawa (kocha swoją żonę Aldonę), jak również wartościom cechujących Konrada z trzeciej części "Dziadów"(oddałby życie za ojczyznę). Konrad Wallenrod, a właściwie Walter Alf, to Litwin, który jako dziecko został uprowadzony przez Krzyżaków, którzy ochrzcili go i wychowali. Swoją żonę poznał w zamku litewskiego księcia Kiejstuta podczas jednej z potyczek litewsko-krzyżackich. Krzyżacy coraz bardziej nękali Litwinów, więc Konrad odczuwał potrzebę udzielenia pomocy swoim rodakom. Wallenrod był zmuszony wybrać między szczęściem rodzinnym a szczęściem ojczyzny. Zdecydował się na walkę z zakonem. Podstępnie podszywa się pod zaginionego mistrza krzyżackiego - Konrada Wallenroda. Poświęcając się dla dobra ojczyzny, posunął się do zdrady Krzyżaków, co było niezgodne z kodeksem rycerskim. Świadomość nieuczciwego postępku doprowadziła do samobójstwa jego i Aldony.

Kolejnym przykładem bohatera romantycznego jest Jacek Soplica z "Pana Tadeusza". Jacek Soplica (Ksiądz Robak) to postać dynamiczna, ukazująca, że można się zmienić na lepsze, jeśli się tego bardzo pragnie. Soplica był w młodości hulaką i awanturnikiem. Zdarzyło mu się nawet popełnić zabójstwo, jednak była to zbrodnia w afekcie, ponieważ popchnęła go do niej niespełniona miłość. W rezultacie Jacek daje się poznać jako Ksiądz Robak, który działa w konspiracji, przygotowując powstanie. Jego postawa jest pokutą za wszystkie złe uczynki popełnione w młodości. Poświęca się dla dobra ojczyzny, starając się pozyskać do walki warstwę chłopską. Bohater "Pana Tadeusza" zdaje sobie sprawę, że walka o wolność ma sens jedynie wtedy, gdy weźmie w niej udział cały naród.

Innym przykładem bohatera romantycznego jest Kordian. Tytułowy bohater dramatu Juliusza Słowackiego prezentuje właściwie postawę Jacka Soplicy: wie, że aby walka była skuteczna, konieczne jest zjednoczenie sił. Według Kordiana nie należy się wahać przed największym poświęceniem, ponieważ tylko wtedy jest szansa na skuteczne rozprawienie się z wrogiem. Przełomowym momentem w życiu Kordiana jest monolog wygłoszony przez niego na szczycie Mont Blanc. To właśnie w tym miejscu przeobraził się z młodzieńca w osobę dojrzałą. Sens egzystencji odnalazł w walce narodowowyzwoleńczej. Miłość do ojczyzny stanowi dla niego od tej pory największą wartość. Tak wielką, że jest w stanie oddać swoje życie, żeby tylko udało mu się ją wyzwolić.

Jak widać, wartości wyznawane przez bohaterów romantycznych oscylowały między miłością do kobiety a miłością do ojczyzny. Metamorfoza szaleńczo zakochanego młodzieńca w pełnego poświęcenia patriotę przynosiła często efekt w postaci człowieka gotowego do najwyższego poświęcenia. Nietrudno zauważyć, że główną wartością dla tego rodzaju bohaterów była miłość , bez względu na to, co było jej obiektem.

Wyjaśnienie: