Proszę o pomoc

KARTA PRACY

Juliusz Słowacki Kordian


Mieczysław lnglot

Dramat wyobraźni (gawęda o Kordianie)

Ma piętnaście lat. I dużo czyta. Skąd o tym wiemy? Z pierwszych słów monologu: ,,ZabiŁ się młody.... To niechybnie wrażenia z lektury. Możemy domyślać się nawet jakiej - Cierpienia młodego Wertera. A zatem książka zbójecka, czytana wówczas ukradkiem, zakazana. Jak działa lektura, taka lektura? Tak jak dzisiaj telewizja. Tak jak dzisiaj mówimy wiele o wpływie telewizji na poczynania dzieci i młodzieży, tak wtedy mówiono o romansach. Na pewno przyczyniły się zatem do ukształtowania postaci Kordiana jako człowieka uczącego się życia z książek i przeżywającego życie według scenariuszy literackich. [...]

Piętnaście lat; zawsze myślałem, że to bardzo mało. Zależy jednak w jakiej epoce i w jakiej chwili. Fredro wstąpił do wojska napoleońskiego w 1809 r., roku urodzin Słowackiego. Miał wówczas 16 lat. Tyle albo i mniej mieli obrońcy Lwowa, dzieci Warszawy, anek Wiśniewski. [...]

Ale najbardziej istotne wydarzenie pierwszego aktu, samobójstwo inspirowane częściowo przez lekturę, wiąże się jednak z typowym problemem młodzieńczym - nieszczęśliwą miłością. I tu znów mamy wrażenie, ze romantyzm stworzył scenariusz aktualny po dziś dzień. Tak to bywa, że talent poetycki wyłania się z impulsów miłosnego zauroczenia. Pierwszym tekstem Kordiana jest wiersz wpisany Laurze do sztambucha1. ego miłość do Laury jest potencjalnie tragiczna, chociaż w inny sposób niż w Cierpieniach młodego Wertera. Tam, jak wiemy, Werter spotyka Lottę jako narzeczoną innego. Tutaj dysproporcja wieku sprawia, że piętnastoletni Kordian nie jest dla Laury partnerem. Traktuje jego uczucia z pobłażliwością, raniąc, jakże gwałtownie - wrażliwość Kordiana. [...]

Kordian - to ,,człowiek serca2, imię znaczące. Serce to w romantyzmie nie tylko uczucie - to także wyobraźnia, i ona [...] kształtować będzie do końca znaną nam część losów bohatera. [...] Serce - uczucie i wyobraźnia - wysuwa się na plan pierwszy również w akcie II, noszącym tytuł, który brzmi: Wędrowiec. A zatem nie apostoł czy pielgrzym, jak u Mickiewicza w Księgach narodu i pielgrzymstwa polskiego. Jest to bowiem podróż z wyboru, przybierająca zarazem kształt podróży sentymentalnej na wzór tej z powieści Wawrzyńca Sternear. [...]

W początkowych wersach II aktu zwraca uwagę wysoka ocena pierwotnej wizji zagranicy, utożsamianej tutaj obrazowo ze ,,światem. Owa ,,dziecięca wizja zostanie porównana do ,,ksiąg podróżnych, czyli przewodników po obcych krajach. Każdy szanujący się turysta epoki oświecenia w pierwszym rzędzie takie właśnie księgi studiował, a jak sam opublikował jakąś ,,podróż, cytował ją często i gęsto!

Kordianowi chodzi jednak o coś więcej: o konfrontację dziecinnych (dziecięcych) wyobrażeń o świecie, czy iluzji z prawdą. Proces tej konfrontacji ma pomóc w poznaniu własnego ,,ja, a jej wynik to probierz stopnia własnej dojrzałości. [...]

Słowacki należał do do drugiego pokolenia romantyków, szczególnie uczulonego na ,,książki zbójeckie i w ogóle na relację: wyobraźnia i literatura. To przecież czas rozkwitu zjawiska przenikania literatury do życia, z czego pokpiwał sobie Aleksander Fredro, m.in. jako autor Ślubów panieńskich. Stąd taka, a nie inna kreacja osobowości Kordiana. Moim zdaniem, jest to studium postaci porażonej nadmiarem wyobraźni, uległej wobec różnych jej wytworów, takich jak literatura, ale także takich jak mitologia narodowa. Uległość wobec tej ostatniej stanie się, w moim przekonaniu, wyznacznikiem tragizmu omawianej postaci.

Na podstawie: Mieczysław Inglot, Dramat wyobraźni (gawęda o Kordianie) [w:] tegoż, Nie tylko o ,,Kordianie! Studia nad twórczością Juliusza Słowackiego, Wrocław 2002.

1 sztambuch - modny w XIX w. rodzaj pamiętnika, w którym przyjaciele i znajomi wpisywali na pamiątkę wiersze, aforyzmy czy też umieszczali rysunki.

2 cord,is - łac. serce

3 Laurence Sterne (1713-1768) , angielski pisarz, autor Podróży sentymentalnej, która zapoczątkowała prąd zwany sentymentalizmem.

ZADANIA:

Zadanie 1. Wyjaśnij, na czym polega relatywizm oceny tego, czy dana osoba jest jeszcze dzieckiem. powołaj się na przykłady użyte w tekście.

Zadanie 2. Określ, jaką funkcję pełni zdanie: ,,Ale najbardziej istotne wydarzenie pierwszego aktu, samobójstwo inspirowane częściowo przez lekturę, wiąże się jednak z typowym problemem młodzieńczym - nieszczęśliwą miłością w kontekście poprzednich akapitów.