Odpowiedź :
Polska w XVI wieku mogła uchodzić za raj dla innowierców.
Rzeczpospolita Obojga Narodów liczyła około 8 mln. mieszkańców.
Największą religią był katolicyzm wyznawany na terenach od dawna polskich - Małopolska, Mazowsze oraz etniczna Litwa. Władza była powiązana z kościołem katolickim, członkowie cechów byli wyłącznie katolikami. Uroczystości religijne towarzyszyły ważnym wydarzeniom.
Drugą religią co do wielkości było w Polsce prawosławie popularne zwłaszcza na ternach wschodnich. Istniało wiele cerkwi i związanych z nimi ośrodków szkolnych.
Popularną religią był także luteranizm, który swoich wyznawców miał głównie w Prusach królewskich, gdzie mówiono po niemiecku. Gdańskowi, Toruniowi i Elblągowi Zygmunt August nadał przywilej swobodnego wyznawania religii. Powstał nawet Uniwersytet Luterański w Królewcu.
Kalwinizm był popularny wśród średniej szlachty i magnatów. Należał do nich m. in. M. Rej, członkowie rodzin Radziwiłłów i Chodkiewiczów (Litwa) oraz Leszczyńscy (Wielkopolska). Popularność była spowodowana tym, że religia ta dopuszczała zwiększanie władzy możnych względem kleru. Szkoły, organizacje i instytucje mogły podlegać właścicielom ziemskim, co powodowało podniesienie ich samooceny.
Żydzi nie byli chrześcijanami, ale stanowili dość liczną grupę. Mieli swój język i religię. Tworzyli własne struktury i środowiska. Mieli nawet swoje organy, np. Sejm Czterech Ziem, który zajmował się poborem podatków od Żydów.
Argumenty za uznaniem Rzeczpospolitej za "raj dla innowierców":
- rozwój kultury, języka polskiego, wzbogacanie języka
- mnogość drukowanych dzieł
- rozwój szkół
- wysoki poziom nauczania
- powstawanie akademii
- nowe tłumaczenia Biblii
- tolerancja
Argumenty przeciw:
- brak poczucia jedności
- ubóstwo i gorsze wykształcenie w regionach prawosławnych (nie posiadali tylu przywilejów)
- ekspansja i wzrost znaczenia możnych rodów
- popadanie w nadmierną dumę i poczucie wyjątkowości
- przecenianie swoich pozycji wśród przedstawicieli znamienitych rodów
- izolacja niektórych wyznań (Żydzi)
Pisząc rozprawkę należy pamiętać, że jest to forma rozważań jakiegoś problemu, odpowiedzi na pytanie. Rozprawka musi składać się ze wstępu, rozwinięcia i zakończenia.
