Praca towarzyszy człowiekowi od początku jego istnienia. Już w Księdze Rodzaju czytamy, że od momentu wygnania pierwszych ludzi z raju praca stała się dla nich koniecznością, by żyć, dlatego uprawiali ziemię i hodowali zwierzęta. Praca była i jest obowiązkiem, stając niekiedy pasją.
Eliza Orzeszkowa w powieści „Nad Niemnem’ dała wyraz kultowi pracy poprzez kreacje bohaterów. Bohatyrowicze, jak i Benedykt Korczyński czy Marta traktują pracę jako szereg obowiązków – trudnych, wymagających poświęcenia czasu gospodarskim zajęciom. Żniwiarze w Zaścianku z uśmiechem wykonują swoje obowiązki, Janek Bohatyrowicz wykonuje je z radością, co świadczy o tym, że praca jest dla nich zaangażowaniem, ale i przyjemnością. Choć ciężka, jest nie tylko źródłem utrzymania, ale i radości, przyjemnym obowiązkiem.
Praca bywa również pasją, życiowym celem, któremu liczni bohaterowie podporządkowują swe życie. Tak jest w przypadku bohatera „Lalki“ Bolesława Prusa.
Ignacy Rzecki, współpracownik Stanisława Wokulskiego pracę traktuje jak obowiązek, planuje codzienne zadania, wyznacza konkretne, handlowe cele do realizacji. Wiąże się to z szeregiem rutynowych powtarzanych od lat czynności. Bowiem po zakończonym dniu Rzecki zostawał często w sklepie sam, „robił dzienny rachunek, sprawdzał kasę, układał plan czynności na jutro i przypominał sobie: czy zrobiono wszystko, co wypadało na dziś?”. Zważywszy na fakt, że zawsze wchodził do sklepu pierwszy i wychodził jako ostatni, świadczy o tym, że praca musi być dla niego pasją. Poświęca jej całe życie, a jakość wykonywanych obowiązków ma ogromny wpływ na jego samopoczucie. Nawet świąteczny dzień podporządkowuje pracy – niedziela należała do przyjemniejszych dni w jego życiorysie, bo obmyślał wtedy wystawy dzienne na cały tydzień.
Praca jest obowiązkiem człowieka , gdyż jest podstawą jego egzystencji. Bywa też, że praca, choć obwarowana planem i wykonywaniem ustalonych zadań, bywa i pasją, życiowym celem, któremu bohaterowie podporządkowują swe życie, wkładając w pracę całe swe serce.
