Książę Kirkor zjawia u Pustelnika, zdetronizowanego władcy Popiela III, posiadacza cudownej korony Lecha, by zasięgnąć rady dotyczącej swego ożenku. Ten doradza mu, by wybrał prostą dziewczynę z ludu. Pustelnika nawiedza również Filon – poszukujący ideału kobiety.
W tym czasie budzi się Goplana, nimfa, pani Gopła, która zakochała się człowieku - Grabcu, wiejskim pijaku, podkochującym się Balladynie, córce wdowy. Odrzuca on miłość nimfy, która obmyśla plan zdobycia kochanka. Przy pomocy diablików Chochlika i Skierki sprawia, że Kirkor, ze złamanym w powozie kołem, trafia do domostwa ubogiej matki. Tam poznaje Alinę i Balladynę, a diabelskie duszki sprawiają, że zakochuje się w obu. Nie wie, jak rozstrzygnąć sercowy dylemat. Wdowa, za podszeptem Skierki, „wpada” na pomysł zorganizowania „konkursu” zbierania malin. Ta, która szybciej napełni dzban, zostanie żoną księcia.
Nocą dochodzi do spotkania Grabca z Balladyną, mimo zaleceń Goplany, by nie dopuścił do tego Chochlik. W gniewie nimfa zmienia Grabca w wierzbę płaczącą, który jest świadkiem zabicia Aliny przez siostrę. Balladyna okłamuje Wdowę, że Alina uciekła z nieznajomym mężczyzną. Balladyna zostaje żoną Kirkora. Martwą Aliną zauważa Filon. Zachwyca się urodą zmarłej. Balladyna przenosi się z matką do zamku, aby zatrzeć ślady swego pochodzenia, każe spalić chatę.
Kirkor tuż po ślubie musi nagle wyjechać. Zostawia żonę w towarzystwie sługi, rycerza Fon Kostryna, który zostaje jej kochankiem.
Do pustelnika przybywa Kirkor, by zobaczyć koronę Lecha, a następnie Filon, z nadzieją, że mędrzec przywróci życie jego zabitej ukochanej, a także Balladyna, by ten usunął jej znamię z czoła. Starzec odkrywa jej tajemnicę i nakazuje przywołać imię zmarłej siostry, a wtedy ona ożyje, ale Balladyna nie zgadza się i ucieka. Sekret Balladyny poznaje również Kostryn.
Grabiec, za sprawą Goplany, zamienia się w „dzwonkowego króla”. Głowę wieńczy mu nieopatrznie porzucona przez Pustelnika korona Popielów. Jego poddanymi zostają Skierka, Chochlik oraz świat przyrody. Balladyna każe matce zamieszkać w wieży. Tymczasem ona i Kostryn przyjmują od Kirkora zapieczętowaną skrzynię, którą przywozi Gralon, z zakazem jej otwierania. Zostaje on zabity przez Balladynę w obecności Kostryna.
Na zamku Kirkora odbywa się uczta, na której „król dzwonkowy” – Grabiec. Balladyna podaje się za prawdziwą księżniczkę. By potwierdzić prawdziwość swoich słów, wyrzeka się matki i wypędza ją z twierdzy, podczas burzy. Matka zostaje oślepiona przez piorun. Książęcy goniec przywozi wieści, że Kirkor dokonał zwycięskiej wyprawy i zabił „krwawego” Popiela IV. Okrzyknięto go królem, ale on wyrzekł się tej dostojnej funkcji i zapowiedział rychłe przybycie prawowitego monarchy. Pojawia się cień zamordowanej Aliny, a tajemnicze echa nucą pieśń o leśnej zbrodni. Balladyna mdleje.
Kirkor dowiaduje się od Pustelnika o kradzieży cudownej korony. Balladyna zabija śpiącego Grabca, a sługa odnajduje koronę. Kochanek Balladyny i jednocześnie ojciec jej przyszłego dziecka (Fon Kostryn) nakazuje jej odpocząć, przed próbą zdobycia Gniezna.
Goplana, przerażona biegiem wypadków, odfruwa z kluczem żurawi na północ. Za swoją panią podążają Skierka i Chochlik. Kirkor walczy z anonimowym „samozwańcem”. Po przekupieniu przez Balladynę jego żołnierze przechodzą na stronę wroga. Kirkor ginie podczas walk, a królem zostaje Balladyna. Kroi ona zatrutym nożem chleb i podaje go Kostrynowi, po czym pada martwy. pada martwy. Przed koronacją królowa ma wydać wyroki i rozstrzygnąć sprawy sądowe. Pojawia się trzech oskarżycieli: lekarz – w sprawie otrucia Kostryna, Filon – z zarzutem zabicia jego ukochanej i niewidoma Wdowa – w kwestii niegodziwej córki, która wypędziła ją z zamku. Za każdym razem wydaje wyrok śmierci – są to wyroki na nią samą. po czym ginie od uderzenia pioruna.
