Wymień przyczyny ukształtowania się stanów w Polsce (w punktach).



Odpowiedź :

Odpowiedź:

Przyczyny ukształtowania się stanów w Polsce:

Stan - grupa społeczna, posiadająca własne prawo i własne sądy (odmienne od pozostałych).

Od początku XIII w. można mówić o procesie kształtowania stanów w Polsce (okres rozbicia dzielnicowego).

U jego podstaw leżało upowszechnienie się immunitetów i praw niemieckiego - regulacje te zastąpiły obowiązujące dotychczas prawo książęce.

Stan duchowny - tak w Polsce, jak i w całej Europie wyodrębnił się najwcześniej. Nastąpiło to na skutek reformy gregoriańskiej, czyli przyjęcia prawa kanonicznego. Hierarchowie kościelni wykorzystali rywalizację między książętami dzielnicowymi i uzyskali przywileje, które zapewniały instytucjom kościelnym autonomię prawną. Pierwszy przywilej dla Kościoła wystawił w 1180 r. na wiecu w Łęczycy Kazimierz Sprawiedliwy. W I połowie XIII w. duchowieństwo polskie miało już własne sądownictwo, u podstaw którego leżało prawo kanoniczne.

Szlachta/rycerstwo - ten stan również zaczął się formować w czasach rozbicia dzielnicowego. Najważniejszymi przyczynami tego procesu były: emancypacja rycerstwa od prawa książęcego oraz przekształcenie posiadłości tej grupy w niezależne od władców włości alodialne. Polską szlachtę wyróżniał brak typowego dla większości krajów europejskich podziału prawnego na stany: wyższy i niższy. W strukturze polskiej szlachty ważną rolę pełniły rody oraz herby szlacheckie.

Mieszczaństwo - jako stan posiadający odrębne prawa ukształtował się dzięki lokacjom na prawie niemieckim. Mieszczanie posiadali własne sądownictwo i cieszyli się wolnością osobistą. Miasta nie otrzymały jednak żadnych przywilejów generalnych (co zadecydowało o nikłej roli polskich miast w późnym średniowieczu).

Chłopi - stanowili ok. 80% ogółu ludności. Upowszechnienie się prawa niemieckiego na ziemiach polskich wpłynęło na ujednolicenie statusu społecznego tej warstwy. Nowe przepisy zagwarantowały chłopom swobodę osobistą, dziedziczność dzierżawy uprawianej ziemi, stały wymiar czynszu oraz ustanowienie wiejskiego samorządu.