Odpowiedź :
1.
Po śmierci Władysława Hermana w 1102 r. w Polsce rządzili jego dwaj synowie: Zbigniew i Bolesław Krzywousty, którzy walczyli między sobą o władzę w całym państwie. W 1108 r. Bolesław Krzywousty wygnał Zbigniewa z kraju. Zbigniew znalazł schronienie i poparcie u cesarza Henryka V, który w 1109 r. najechał zbrojnie na Polskę z zamiarem osadzenia Zbigniewa na tronie. Oblegał Głogów, Wrocław i Bytom Odrzański, ale walki te przegrał.
Po wygranej wojnie Krzywousty pozwolił Zbigniewowi wrócić do Polski, jednak tu oskarżył go o spisek i w 1111 r. rozkazał go oślepić. Zbigniew zmarł.
Krzywousty próbował przyłączyć Pomorze do Polski. Po latach najazdów w 1122 r. uzależnił od Polski całe Pomorze ze Szczecinem i Wolinem. Pomorze było pogańskie, więc Krzywousty podjął dzieło chrystianizacji ludności – nieskutecznie (Pomorze uniezależniło się od Polski i ludność wróciła do pogaństwa).
● Testament Bolesława Krzywoustego
Ponieważ Krzywousty obawiał się, że po jego śmierci jego synowie będą walczyli o tron, sporządził testament, w którym państwo podzielił na dzielnice i przyznał je synom, z tym że najstarszy z nich, tzw. senior, otrzymał dzielnicę senioralną i władzę zwierzchnią nad całym państwem.
Władysław Wygnaniec jako najstarszy syn otrzymał dzielnicę senioralną (pas ciągnący się przez środek Polski, z Krakowem jako stolicą, Gnieznem i Pomorzem Gdańskim oraz Pomorzem Zachodnim jako obszarem lennym). Władzę w niej miał sprawować zawsze najstarszy z rodu Piastów i miała nie być dziedziczna. Senior sprawował władzę zwierzchnią nad całym państwem i nad młodszymi braćmi (juniorami).
Młodsi synowie otrzymali:
– Bolesław Kędzierzawy – Mazowsze,
– Mieszko Stary – Wielkopolskę (bez Gniezna i Kalisza),
– Henryk Sandomierski – ziemię sandomierską,
– Kazimierz Sprawiedliwy – nie otrzymał żadnej dzielnicy (urodził się po śmierci Bolesława i dlatego nie został ujęty w testamencie).
Rozbicie Polski na dzielnice nie zapobiegło walce o władzę. Młodsi bracia wystąpili przeciwko Władysławowi i w 1146 r. wygnali go z kraju. Przez następne dziesiątki lat między pozostałymi synami Krzywoustego ciągle wybuchały konflikty i toczyły się walki. Po śmierci ostatniego z nich seniorat upadł, na tronie w Krakowie zasiadali kolejni książęta z rodu Piastów, którzy nie przestrzegali zasady starszeństwa i w XIII w. rozbicie dzielnicowe Polski pogłębiało się (w 1288 r. istniało 17 księstw).
● Zagrożenia z zewnątrz
Skłóceni ze sobą książęta nie prowadzili wspólnej polityki, co doprowadziło do osłabienia międzynarodowej pozycji Polski. Kraj przez to stał się łatwym celem dla sił zewnętrznych:
– na północy Prusowie i Jaćwingowie najeżdżali na tereny przygraniczne na Mazowszu,
– na wschodzie Polsce zaczęli zagrażać Tatarzy.
Polska straciła wiele terytoriów:
– księstwa pomorskie,
– ziemię lubuską, którą zajęli książęta Marchii Brandenburskiej i utworzyli tam Nową Marchię.
Krzyżacy – czyli Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego, utworzony w Jerozolimie w XII w. – zostali poproszeni przez księcia Konrada Mazowieckiego w 1226 r. o przybycie na Mazowsze i ochronę jego granic przed Prusami i Jaćwingami.
Krzyżacy, którym cesarz niemiecki obiecał na własność podbite przez nich ziemie, do 1283 r. zajęli całe Prusy i utworzyli tam własne państwo, siłą podporządkowując sobie mieszkańców. Zakładali tam nowe miasta i wsie, sprowadzili niemieckich osadników. Odtąd aż do XV w. państwo krzyżackie stanowiło stałe zagrożenie dla państwa polskiego.
● Lokacje
Aby zagospodarować swoje majątki, książęta i właściciele ziemscy zaczęli sprowadzać osadników, głównie z Niemiec, którzy osiedlali się w nowych miastach i wsiach. Zakładanie nowych osad (lokacje) odbywało się według rozwiązań prawnych i wzorów niemieckich, czyli na tzw. prawie niemieckim.
● Zasadźca zajmował się sprowadzeniem osadników, wyznaczał pola i działki pod zabudowę.
● Dzierżawa – chłopi i mieszczanie nie dostawali ziemi na własność, ale mieli prawo do dziedziczenia dzierżaw.
● Wolnizna – kilka pierwszych lat po osiedleniu, w czasie których osadnicy nie płacili właścicielowi ziemi (księciu) czynszu za dzierżawę ziemi.
● Regularna zabudowa – we wsiach domy i gospodarstwa rozmieszczone były wzdłuż głównej drogi, a w miastach obszar dzielony był na działki w kształcie prostokąta, ulice wytyczano według regularnej siatki, tak, by przecinały się pod kątem prostym, centralnym punktem miast był rynek z ulokowanymi przy nim najważniejszymi budynkami i instytucjami, np. ratusz.
● Samorząd – osady na prawie niemieckim miały własne samorządy:
– we wsiach – ława wiejska, na czele stał sołtys,
– w miastach – rada miejska, na czele stał wójt.
Kolonizacja na prawie niemieckim zaowocowała głębokimi przemianami życia społecznego i gospodarczego w Polsce. Doprowadziło do zmiany ustroju państwa – państwo prawa książęcego zmieniło się w monarchię stanową.
2.
Zjednoczenie państwa polskiego
XIII w. sytuacja w Polsce:
- rozbicie dzielnicowe Polski osłabia kraj.
- podejmowano wówczas próby zjednoczenia tych ziem.
- pod koniec XIII wieku: Władysław Łokietek, Henryk Probus i Przemysł II, kandydowali do objęcia korony i władzy zwierzchniej.
1295 rok – koronacja Przemysława II w katedrze gnieźnieńskiej. Obejmuje on władzę nad zjednoczonym przez niego państwem, składającym się z Wielkopolski i Pomorza Gdańskiego. Jego rządy trwały niecały rok, ponieważ został zamordowany na skutek spisku.
Kolejnym władcą Polski stał się król Czech Wacław II, który poślubił córkę swego poprzednika, a także opanował Małopolskę, Wielkopolskę i Pomorze Gdańskie. Objęcie tronu było łatwiejsze również z powodu niewielkiego poparcia społecznego dla Władysława Łokietka.
Wacław II wprowadził w życie ludności swego kraju wiele reform. Były to m.in.:
- zmiana sposobu zarządzania państwem,
- stworzenie funkcji starostów, będących namiestnikami króla, którzy działali w prowincjach,
- znaczny rozkwit handlu poprzez wprowadzenie nowych monet - groszy praskich.
Tracił jednak poparcie, ponieważ faworyzował przybyszów innych państw, w szczególności tych, którzy pochodzili z Niemiec i Czech.
Po nagłej śmierci Wacława II i zamordowaniu jego syna Wacława III, który miał przejąć tron po ojcu, władzę w Polsce objął Władysław Łokietek, który miał wielu przeciwników wśród możnowładców i biskupów. Jednym i najbardziej zagorzałym z nich był Jan Muskata.
1309 rok – Krzyżacy wezwani na pomoc przeciwko Brandenburczykom zajmują ziemie Pomorza Gdańskiego, z którego najpierw wyparli swoich przeciwników, a później sami zajęli te tereny.
Państwo Władysława Łokietka po 1309 roku obejmowało:
- ziemię sandomierską,
- ziemię krakowską,
- ziemię łęczycką,
- ziemię sieradzką,
- Wielkopolskę,
- Kujawy.
1320 rok – koronacja Władysława Łokietka na króla Polski na Wawelu. Od tego czasu każdy kolejny władca koronowany był mieczem, którego nazywano Szczerbcem.
Lata 1320-1321 – w Inowrocławiu i Brześciu odbywają się obrady sądu, który został powołany przez papieża Jana XXII, dotyczące Krzyżaków. Na jego mocy musieli oni zwrócić Polsce Pomorze Gdańskie oraz wypłacić odszkodowanie.
1331 rok – podwójny atak na Polskę - armia: krzyżacka od północy i czeska od południa. W tym samym roku - bitwa pod Płowcami, która przyniosła Polakom zwycięstwo. Zdobyto wówczas wiele łupów, a także wzięto w niewolę jeńców wojennych.
1333 rok – śmierć Władysława Łokietka.
