Odpowiedź :
Odpowiedź:
http: / / www .tomaszewska.com .pl/2lo.1 z.5r.6n.kultura.sredniowiecza
1. Cechy kultury średniowiecznej:
a) uniwersalizm
- nie rozwijały się oddzielne kultury narodowe,
- pod wpływem chrześcijaostwa wykształcił się jeden wzorzec (było to związane z tym, że duchowni byli jedynymi ludźmi wykształconymi: umieli czytad i pisad, byli pisarzami i uczonymi, strzegli spuściznę antyczną),
- teocentryzm – Bóg w centrum zainteresowania,
- ludzi łączył wspólny pogląd na świat (memento mori – pamiętaj o śmierci). Wiązała się z tym konkretna obyczajowośd – asceza, czyli umartwianie się poprzez posty, biczowanie, zaniedbywanie higieny ciała,
- propagowała ideał:
świętego (św. Franciszek z Asyżu, św. Wojciech Polsce),
- władcy (Ludwik IX Święty we Francji, Bolesław Chrobry w Polsce). rycerza (Roland na Zachodzie, Zawisza Czarny w Polsce)
- język łacioski był językiem uniwersalnym, w którym tworzono wszystkie teksty,
- istniał jednolity system szkolnictwa, opierający się na szkołach przyklasztornych i przykatedralnych, w których wykładano 7 sztuk wyzwolonych,
- filozofia średniowieczna była filozofią chrześcijaoską – tomizm,
- wspólne cechy architektury – we wczesnym średniowieczu w Europie Południowo –Wschodniej rozwijała się architektura bizantyjska, a w Zachodniej najpierw karolioska i ottooska, a od X w. rozwijała się architektura romaoska, później od XIII – gotycka,
- wspólne cechy obrzędowości rycerskiej (pasowanie na rycerza, turnieje),
- przekazywanie kultury przez wędrownych twórców zwanych wagantami, opiewanie bohaterów w poezji trubadurów, minesingerów,
- klasztory były ośrodkami życia umysłowego – działalnośd dominikanów, franciszkanów i cystersów,
b) elitarnośd – była to kultura elit,
c) literatura, sztuka oraz nauka odgrywały służebną rolę wobec religii; dominowała w nich tematyka
chrześcijaoska, ich celem miała byd krzewienie wiary i głoszenie chwały Boga,
d) obrazy – malowidła, płaskorzeźby, rzeźby były „Biblią ubogich” (Biblia pauperum); za jej pomocą
wyjaśniano prawd wiary, zaznajamiano niepiśmiennych ludzi z żywotami świętych, historią biblijną
2. Znaczenie symboli i rytuałów.
a) dzieła sztuki średniowiecznej miały sens dosłowny i symboliczny,
b) w sztuce romaoskiej celowo zniekształcano naturę w celu uwydatnienia treści przenośnych;
rzeczom, roślinom i zwierzętom nadawano sens symboliczny; również kolory miały znaczenie. W
sztuce gotyckiej położono natomiast nacisk na naśladowanie natury,
c) nacisk kładziono na rytuały i ceremonie, które miały duże znaczenie dla ludzi, którzy byli
analfabetami. Do ceremonii tych zaliczamy: uroczysty hołd lenny, ceremonialne wjazdy i
pogrzeby, koronację, świąteczne ceremonie liturgiczne których oprawa była bardzo bogata
(służyły temu celowi kunsztowne przedmioty i naczynia liturgiczne),
d) znaczenie symboliczne miały herby rycerskie i herby miast.
3. Rozwój piśmiennictwa i czytelnictwa.
a) do XIII w. czytad i pisad potrafili przede wszystkim duchowni, którzy byli w tej dziedzinie
monopolistami; olbrzymia większośd społeczeostwa to analfabeci. Nawet pod koniec
średniowiecza umiejętnośd pisania i czytania zastrzeżona była dla wąskiego grona – elit,
b) rozwój miast i szkolnictwa miejskiego przełamał monopol księży i zakonników na tę umiejętnośd.
Była ona konieczna w takich zawodach jak: notariusz, lekarz, kupiec, prawnik,
c) rozwój administracji monarszej przyczynił się do wzrostu zapotrzebowania na wykształconych
urzędników,
d) w XIV i XV w. upowszechniło się czytelnictwo wśród elit świeckich. Przyczyniło się do tego
zmniejszenie formatu ksiąg i zmniejszyły się koszty ich wytwarzania – zrezygnowano z bogatych
zdobieo i zastąpiono pergamin papierem. Były to głównie osobiste modlitewniki, poradniki życia
duchowego, ewangeliarze, psałterze,
e) rozwijała się epistolografia – prywatna korespondencja
f) pod koniec średniowiecza w 1450 r. Jan Gutenberg wynalazł ruchomą czcionkę, co
zrewolucjonizowało piśmiennictwo – dzięki drukowi książek było ich dużo więcej i stały się
bardziej dostępne.
4. Architektura średniowiecza
a) architektura bizantyjska, arabska, frankooska - prezentacja rozdział IV
b) porównanie architektury romaoskiej i gotyckiej
Architektura romaoska X – XII w.
5. Szkolnictwo
6. Filozofia średniowiecza
a) tomizm – św. Tomasz z Akwinu – oficjalna filozofia Kościoła katolickiego:
- opierał się na filozofii Arystotelesa,
- atrybutami bytu są: prawda, piękno, dobro. Zło jest brakiem dobra,
- każdy byt dąży do doskonałości, a przeznaczeniem człowieka jest poznanie najwyższego dobra,
- człowiek posiada władze poznawcze (zmysły i intelekt) oraz władze pożądawcze (emocje i uczucia). Władze poznawcze są nadrzędne,
- dusza ludzka łączy się z ciałem, gdyż dzięki niemu może poznawad świat; uważał, że ma mniejsza wartośd niż objawienia,
- istnieje hierarchia bytów. Człowiek znajduje się między aniołami a zwierzętami.
- wskazał 5 argumentów na istnienie Boga
b) Wilhelm z Ockham – był franciszkaninem i profesorem uniwersytecie w Oxfordzie
- był przeciwnikiem tomizmu, uważał, że nie można udowodnid ani objawieo ani istnienia Boga,
- rozdzielił teologię od filozofii. uważał, że ludzki rozum nie jest w stanie analizowad prawd wiary. W kwestiach religijnych człowiek winien odwoład się do nauki kościoła,
- przeciwstawiał poznanie zmysłowe rozumowemu. Uważał, że nauka winna zajmowad się jedynie kwestiami indywidualnymi, a nie ideami,
- uważał, że nauka może zajmowad się tylko rzeczami,
7. Literatura
a) cechy literatury średniowiecznej:
- anonimowośd,
- propagowanie ideałów średniowiecza (ideału rycerza, władcy, świętego),
- twórczośd w języku łacioskim (nie tworzono dzieł w językach narodowych)
- księgi pisane ręcznie, przepisywane w skryptoriach,
- księgi pięknie iluminowane.
b) literaturę świecką propagowali wędrowni artyści waganci:
- tworzyli dzieła parodiujące i wyśmiewające otaczający świat i rzą
c) eposy rycerskie
- Pieśń o Rolandzie,
- Poemat o Cydzie,
- Opowieśd o rycerzach okrągłego stołu,
- Pieśń o Nibelungach
d) kroniki:
- Gall Anonim, Wincenty Kadłubek, Janko z Czarnkowa, Jan Długosz, Thietmar
e) utwory religijne
