Stosunek Wokulskiego do Polski, arystokracji i pozytywizmu.
Lalka to utwór, w którym przedstawiona jest cała gama przeciwności, sprzeczności, dwoistości oraz ambiwalencji w prezentowanych przez bohaterów powieści poglądach i czynach. Stanisław Wokulski również nie jest postacią o jednoznacznym charakterze i jednolitym spojrzeniu na otaczający go świat.
Polska - Stanisław Wokulski, mimo że walczył w postaniu listopadowym odrzuca romantyczny model patriotyzmu zakładający walkę zbrojną o niepodległość. Co więcej nie waha się przed toczeniem lukratywnych interesów z zaborcą, zostaje nawet dostawcą zaopatrzenia dla armii rosyjskiej. Swoją troskę o dobro Polski wyraża w chęci rozwoju gospodarczego kraju i poprawy stanu życia jej mieszkańców, jednak wydaje się, że Wokulskiemu jest obojętne czy stanie się to pod panowaniem cara czy w niepodległej Polsce.
Arystokracja - Wokulski z jednej strony aspiruje do zdobycia uznania w kręgach arystokratycznych i nie szczędzi wysiłków by zostać uznanym za godnego poślubienia jej przedstawicielki. Z drugiej jednak strony bohater nie jest ślepy na przywary arystokratów, uważa ich za próżnych i zdolnych tylko do trwonienia pieniędzy. Boleje także nad faktem, że arystokraci nie są w stanie docenić ciężkiej pracy, a uczciwi i ciężko pracujący ludzie spoza tego stanu nie są odpowiednio wynagradzani.
Pozytywizm - Wokulski z jednej strony jest idealnym przykładem człowieka realizującego pozytywistyczne ideały pracy organicznej i pracy u podstaw. Jednakże kiedy przychodzi do miłości Stanisław jest zaprzeczeniem pozytywisty, jego uczucie do Izabeli Łęckiej to przykład tragicznej w skutkach miłości romantycznej. Racjonalność pozytywisty walczy w bohaterze z duszą romantyka, a boje te nigdy nie mają oczywistego rozstrzygnięcia, Wokulski niejednokrotnie rezygnował ze swoich pozytywistycznych przedsięwzięć w celu zbliżenia się do realizacji swojej romantycznej miłości.