W jaki sposób twórcy przedstawiają motyw apokalipsy? Napisz w formie notatki przygotowawczej do matury ustnej.



Odpowiedź :

Apokalipsa to odwieczny temat poruszany w literaturze. Dotyczy on wizji zagłady ludzkości i świata. Obrazuje destrukcję odwiecznego porządku rzeczy.

Klasyczna wizja apokaliptyczna przedstawiona jest w Apokalipsie świętego Jana.

Jest ona ostatnią księgą Nowego Testamentu. Święty Jan opisuje decydującą walkę dobra ze złem i sąd ostateczny nad ludzkością. Podkreślony jest tu przede wszystkim silnie duchowy wymiar apokalipsy, dotyczy bowiem sfery duchowej ludzkości i walki o życie wieczne. Wizja zagłady świata jest pełna symboliki, która oscyluje wokół biblijnych znaków.

Występują w niej takie symbole jak:

  • baranek (ofiara Chrystusa),
  • bestia i siedmiogłowy smok (szatan),
  • cztery zwierzęta (ewangeliści),
  • kobieta w słonecznej szacie (zwycięska Matka Boska).

Ponadto kolorystyka i numerologia odgrywają ogromną rolę w kreowaniu znaczeń. Bardzo istotna jest symbolika liczb, które sygnalizują pewne skojarzenia, np.:

  • 3 oznacza Trójcę Przenajświętszą,
  • 7 jest cyfrą boską (7 trąb, pieczęci, aniołów),
  • 666 oznacza bestię (szatana).

Apokalipsa św. Jana jest bardzo obrazowa i silnie zakorzeniona w kulturze chrześcijańskiej.

Dziady Adama Mickiewicza

Autor w romantyczny sposób nadał apokalipsie profetyczny wymiar. Apokalipsa w Dziadach dotyczy przede wszystkim Polski, która doszczętnie zniszczona ma ostatecznie powstać (niczym Zmartwychwstały Chrystus). Apokalipsa ma tu charakter polityczno-społeczny, ukierunkowana jest na torturowanie skazańców polskich, na niszczenie polskiej kultury, języka i historii. W cz. III Dziadów zobrazowana jest apokalipsa kraju polskiego. W romantyzmie dominowało patriotyczne spojrzenie na apokalipsę, które dotyczyło dalszych losów państw i ich ewentualnej zagłady.

Inną wizję apokalipsy przedstawia Krzysztof Kamil Baczyński w swoim utworze Pokolenie.

Brutalnie obrazuje cierpienie ludzi i doświadczenia wojenne. Apokalipsa przedstawiona przez autora jest związana z kryzysem wartości, degradacją ludzi i wojną, która zmusza młodych ludzi do dorastania do trumny. W odróżnieniu do pozostałych apokalips Baczyński kreuje pesymistyczny obraz zagłady ludzkiej bez szansy na jej odrodzenie.

Zagłada dotyczy przede wszystkim pokolenia, w którym urodził się poeta. Świat apokaliptyczny obrazuje mnogością środków stylistycznych odwołujących się do koloru czerwieni, krwi, do poskręcanych martwych ciał, rzek ognia, natury, która korzeniami ciągnie krew poległych oraz ciemności.

W zależności od epoki literackiej i danego okresu historycznego wizje apokalipsy będą się od siebie różniły. Mogą odwoływać się do sfery duchowej (Apokalipsa św. Jana), do państwowości (Dziady Adama Mickiewicza) czy do konkretnego pokolenia ludzi młodych (Pokolenie Krzysztofa Kamila Baczyńskiego).