Odpowiedź :
staw – ubezdźwięcznienie
jabłko – ubezdźwięcznienie
obiad – ubezdźwięcznienie
powiedz – ubezdźwięcznienie
Głoski dźwięczne i bezdźwięczne
Głoski to najmniejsze słyszalne części wypowiedzi. Jednym ze sposobów podziału głosek jest ze względu na ich dźwięczność lub bezdźwięczność. Dźwięczność zależy od zsuwania bądź rozsuwania strun głosowych w trakcie wypowiadania poszczególnych głosek.
Praktycznym sposobem na rozpoznanie dźwięczności głoski jest przyłożenie palców do szyi na wysokości krtani i sprawdzenie, czy w czasie wypowiadania danej głoski (w izolacji, tzn. samej) nasze struny głosowe drgają. Wtedy jest ona dźwięczna. W przypadku przeciwnym, tzn. kiedy nie drgają – bezdźwięczna.
Podział na głoski dźwięczne i bezdźwięczne
Głoski dźwięczne to:
- wszystkie samogłoski
- spółgłoski: b, d, g, w, z, ź, ż, r, l, ł, m, n, ń, j, dz, dź, dż
Z kolei to głosek bezdźwięcznych zalicza się:
- p, t, k, f, s, ś, sz, c, ć, cz, h, ch
Udźwięcznienie
Udźwięcznienie i ubezdźwięcznienie to dwa procesy fonetyczne (tzn. odnoszące się do wymowy), które zachodzą w ramach wyrazów, a także między wyrazami.
Udźwięcznienie sprawia, że głoska (sama w sobie) bezdźwięczna jest wypowiadana jako dźwięczna. Dzieje się tak przez sąsiedztwo innej głoski dźwięcznej.
Np. liczba – pod wpływem dźwięcznego b głoska cz jest wymawiana jako dż, więc czytamy: [lidżba]
Ubezdźwięcznienie
Ubezdźwięcznienie to proces przeciwny. Przez sąsiedztwo głoski bezdźwięcznej wypowiadamy głoskę dźwięczną jako bezdźwięczną. Tu także pomogą przykłady:
np. literówka – pod wpływem bezdźwięcznego k głoskę dźwięczną w wymawiamy jako f, więc czytamy: [literufka].
W podanym zadaniu chodzi o dwa specyficzne przypadki:
- utrata dźwięczności w wygłosie
- uproszczenie grupy spółgłoskowej
Utrata dźwięczności w wygłosie (wygłos to nazwa na koniec wyrazu) oznacza, że na końcu wyrazu głoska traci swoją dźwięczność i zamienia się w bezdźwięczną.
Np. staw czytamy: [staf]
obiad czytamy: [obiat]
powiedz czytamy: [powiec]
Uproszczenie grupy spółgłoskowej jest ułatwieniem wymowy poprzez pozbycie się w trakcie wypowiadania słowa trudnej głoski lub zbytki głosek.
Np. jabłko czytamy: [japko]
