A. Pozytywiści całkowicie odrzucili romantyczne ideały, obarczając swoich poprzedników winą za zapóźnienia w polskim społeczeństwie oraz za nasilanie się rusyfikacji i germanizacji.
Pokolenie lat 60., doświadczyło klęski powstania styczniowego. Przeciwstawili się ideologii romantycznej, uważając ją za irracjonalną. Mieli dość młodzieńczych zrywów, które kończyły się śmiercią, zsyłką lub emigracją. Wierzyli w racjonalną filozofię, byli przerażeni niesprawiedliwością społeczną. Zaczęli głosić praktyczne ideały. Niechętnie odnosili się do romantyzmu i uduchowionej postawy.