Uniwersalizm epoki średniowiecza polegał na tym, że mimo granic państwowych, mimo licznych konfliktów (zarówno politycznych, jak i zbrojnych) Europa była jednością kulturalną.
Podstawowe elementy uniwersalizmu średniowiecza:
- ogromna rola religii przenikającej wszystkie sfery życia publicznego,
- znaczenie łaciny jako języka elit politycznych i kulturalnych, w tym języku powstawała większość dzieł literatury,
- wspólna filozofia, dotycząca głównie problematyki teologicznej,
- uniwersytety, które stanowiły płaszczyznę zbliżenia, przyjmując w swe progi kandydatów niezależnie od narodowości,
- wspólna architektura - głównie romanizm i gotyk,
- zakony, jako główny nośnik kultury,
- ponadnarodowe wzorce i ideały: asceza, rycerstwo.
