ącznik 1 Tekst I Sam tytuł [...] powieści Henryka Sienkiewicza [...] Quo vadis (Warszawa 1896, druk w „Gazecie Polskiej" od 1894), streszczający legendę o zatrzymaniu św. Piotra wychodzącego podczas prześladowania chrześcijan z Rzymu przez zjawę Chrystusa, wskazuje (na to], że autor patrzy na tzym ze stanowiska chrześcijań skiego i z tego stanowiska piętnuje [rozpasane życie Rzymian] [...], ale głębokie wykształcenie klasyczne i rozmiłowanie w pięknie starożytnym pozwala mu [...] ukazać i owo piękno zmysłowe jako odpowiednik piękna moralnego wyznawców Chrystusa. Jego wizja piękna pogańskiego robí takie wrażenie, jak rzymskie obrazy Henryka Siemiradzkiego [...]. Nie wiem, czy [...] Dirce chrześcijańska z r. 1896 znana już była Sienkiewiczowi z jakiegoś szkicu, gdy pisał kulminacyjną scenę swej powieści (t. III, r. 23: Ligia przywiązana do tura na arenie), ale to pewne, że znał sławne Pochodnie Nerona z r. 1876 i wiele innych obrazów ze świata greckiego i rzymskiego [...]. Jakkolwiek było, to pewne, że do wyrażenia w słowach wizji antycznych Siemiradzkiego wiodła go doskonała znajomość Grecji i Rzymu, udokumentowana Wycieczka do Aten¹ i prześlicznym Listem z Rzymu Na wybranie czasów Nerona wpłynęła, prócz obrazów Siemiradzkiego, powieść Kraszewskiego Rzym za Nerona, z której, prócz tła, utkwiły mu w pamięci dzieje nawrócenia Juliusa Flaviusa pod wpływem miłości do chrześcijanki i jego przyjaciela, hulaki Luciusa Helvidiusa, na widok męczeństwa chrześcijan. Ten motyw przeniósł Sienkiewicz na swego Chilona [...]. Tu czytał również o cnotliwej wdowie Celii, zastąpionej u niego przez Pomponię Grecynę [...]. O tych inspiracjach], odebranych przez Sienkiewicza od Kraszewskiego, wspominamy tylko dlatego, by zwrócić uwagę na [...] rozwój literatury [...], który sprawia, że następca może pewne motywy przedstawić doskonalej niż znany mu poprzednik. [...] więc Tacyta, Swetoniusza i innych. Rozejrzał się więc po literaturze francuskiej mowej Kraszewskiego i studiowaniu starożytnych źródeł przez niego wskazanych, Ale Sienkiewicz był zanadto wielkim Europejczykiem, by poprzestać na tradycji do- i tu, prócz paru powieści z czasów Nerona, znalazł Renana studium o Neronie pt. Antychryst (1873). Tu występuje przy boku Nerona Petroniusz taki właśnie jak u Sienkiewicza, a różniący się od Petroniusza Tacytowego [...] Tekst II QUO VADIS. Powieść z czasów Nerona, powieść H. Sienkiewicza [...]. Pomysł jej wyrósł ze znamiennej dla kultury XIX w. mody na dziela o tematyce antycznej i wczesnochrześcijańskiej oraz dobrej orientacji autora w topografii i pamiątkach kultury staroż. Rzymu. Orientację tę, opartą na le' turze dzieł Tacyta i Swetoniusza oraz XIX-wiecznych historyków, jak E. Renan (Antychryst), i pisarzy, jak [...] Krasiński (Irydion), Kraszewski (Rzym za Nerona), Sienkiewicz łączył z podziwem dla płócien [...] H. Siemiradzkiego [...]. Do inspiracji tych trzeba dodać wywody W. Kętrzyńskiego o Słowianach, m.in. o Lygach (1868), których uczony ten uważał za lud mieszkający między Wisłą a Odrą, oraz studium K. Morawskiego Petroniusz-Arbiter (1894).Z tekstu Tadeusza Spinki wypisz jeden fakt i jedna opinie
