eewolde proces
cowania orga
ay potek nowym
klepiej
-obe-
ub rzeź-
użych
omo sapiens sa-
ens da-calo
kromny
nigt-
lub
Pojęcie cywilizacji
nauko-
ozwój
zlo-
Mucję.
środowi
Śladami
cywilizacji
20
Frank
1000
nnnn
0-0-0+
Ludzie pojawili się 2-3 miliony lat temu, czyli w skali ewolucji stosun-
kowo niedawno. Pierwsze świadectwo istnienia obecnego gatunku, homo
sapiens sapiens, datuje się na okolo 100000 lat. Od tego czasu czlowick
bardzo się zmienil: z hominida, trudniącego się zbieractwem dzikich ro-
slin i sporadycznie myślistwem, w człowieka współczesnego, korzystają-
cego ze zdumiewających osiągnięć technicznych. Najważniejsze zmiany
w jego otoczeniu dokonaly się za sprawą cywilizacji.
Mniej więcej 10000 lat temu pierwsze grupy ludzi porzuciły koczowniczy tryb życia
i zajęły się uprawą ziemi oraz hodowlą zwierząt. Osady pierwszych rolników były bardzo
male. Liczyły od 100 do 200 mieszkańców. Udoskonalenie metod uprawy roli, podzial
pracy oraz powstanie handlu przyczyniły się do tego, że skupiska ludności stawały się coraz
większe. Tak powstawały miasta.
Jednym z pierwszych miast bylo Jerycho, które zajmowało powierzchnię 30 hektarów
i mialo mury obronne już 7000 lat p.n.e. Kilka tysiącleci później zaczęły powstawać miasta
przypominające współczesne państwa: miały władcę, administrację, wojsko. Niektóre z nich
były imponujących rozmiarów, np. starożytna Niniwa położona była na obszarze 23 km².
Wraz z pojawieniem się miast-państw w wielu dziedzinach nastąpił rozwój: wynaleziono
pismo, prowadzono obserwacje nieba i zmian w świecie przyrody, tworzono kalendarze,
rozwinęła się architektura, metalurgia itp.
Do twórców wielkich i starożytnych cywilizacji zaliczamy Sumerów z Mezopotamii (ok.
3000 lat p.n.e.), Egipcjan (również ok. 3000 lat p.n.e.), mieszkańców doliny Indusu (po
2700 r. p.n.e.), Chińczyków (przed 1600 r. p.n.e.) i Kreteńczyków (ok. 2000 lat p.n.c.).
W Meksyku rozwijała się cywilizacja Olmeków (ok. 1400 lat p.n.c.). Po wszystkich pozostały
monumenty i dzieła sztuki, które często są wspanialsze niż nowożytne zabytki.
Pojęcie cywilizacji nie zostało jednoznacznie sprecyzowane. Geografowie rozpatrują je
głównie w kategoriach osadniczych. Dla nich podstawowe znaczenie ma pojawienie się
miast. Samo określenie cywilizacja pochodzi od łacińskiego słowa civitas (miasto), podobnie
urbanizacja - od łacińskiego urbs (miasto). Antropolodzy zaś podkreślają zorganizowanie
społeczeństwa, pomijając często określenie cywilizacja. Zaproponowano zatem definicję lą-
czącą oba stanowiska. O cywilizacji mówimy wówczas, gdy zaistnieją co najmniej dwie spo-
śród jej najważniejszych cech: osady zamieszkiwane przez ponad 5000 osób, pismo, sztuka
i monumentalna architektura.
Na podstawie artykułu Colina Renfrew (czyt. Kolina Renfru) Powstanie cywilizacji napisz notatke