Szlachta zwiększyła swoje znaczenie, ponieważ szlachta nie mogła utrzymać sie z łupów wojennych więc zaczęła ingerować w sprawy gospodarki co doprowadziło do powiększania folwarków. Zaczęto wykorzystywać rezerwy ziemi, ale oznaczało to wydanie dużych nakładów aby treny były do uprawy, wiec szlachta dążyła do wydania przywileju przez Władysława Jagiełłę, który uprawniłby ja do wyceny i wykupu majątków nieużytecznych sołtysów. Przywilej nadano w Warcie 1423r.. Spowodowało to usuniecie sołtysów przez szlachtę przejmując ich gospodarstwa oraz wszystkie uprawnienia zarówno ekonomiczne jak i sądownicze. W rękach folwarków były m.in. młyny karczmy. Chłopi stracili samorząd wiejski. Szlachta powiększyła swoje gospodarstwa kosztem sołtysów i chłopów. Zaczęła mieć miejsce pańszczyzna którą nieustannie zwiększano. Bogaci chłopi aby nie stracić majątków musieli najmować chłopów pozbawionych ziem. Po pewnym czasie szlachcice otrzymali wiele przywilejów, dzięki czemu wzrosła ich rola w państwie. Można to stwierdzić po przez to że duchowni wywodzili się głównie ze szlachty a w parlamencie zasiadała wyłącznie szlachta obejmując główne urzędy w państwie (np. marszałek koronny, nadworny, kanclerz etc.)
Rada królewska (kanclerz, podkanclerzy, skarbnik, podskarbi, wojewodowie, kasztelani, arcybiskup Gniezna i biskup poznania) przekształciła sie w senat. W jej skład wchodziły osoby z wyższych stanów, wiec nadal zwoływano wiece. W XV w. wiece zaczęto nazywać sejmikami (dominowała w nich szlachta ). Z czasem sejmiki zaczęły wystawiać swoich przedstawicieli- posłów- na spotkania rady z królem. Takie zjazdy zaczęto nazywać zjazdem walnym albo zjazdem głównym. Późnej upowszechniono nazwę sejm walny, który podzielił się na senat i izbę poselską. Większe znaczenie odgrywał senat co spotkało sie z oburzeniem izby. W Radomiu nadano przywilej Nihil novi (nic nowego ), zgodnie z nią nie wolno było nic ustalić bez zgody obu izb parlamentu. Zapoczątkowało to demokracje szlachecką.
Szlachta, głównie średnio zamożna dążyła do osłabienia wpływów magnaterii i kleru, a także występując przeciwko łamaniu prawu prze króla utworzyła stronnictwo zwane ruchem egzekucyjnym. Ich postulaty to: egzekucja dóbr, egzekucja praw, ujednolicenie wewnętrzne państwa, reformy w kościele stawiali tez sobie dużo celów. Izba uchwaliła tylko egzekucje dóbr,( natychmiastowy zwrot przetrzymywanej królewszczyzny . Za ich pomocą doszło do unii lubelskiej 1569r. .
