W XVI wieku handel zaczął się przenosić z nad Morza Śródziemnego na Morze Północne i Atlantyk. Antwierpia leżąca w Niderlandach była najważniejszym portem. Handel morski był bardziej opłacalny niż lądowy. W średniowieczu kupcy płacili gotówką. Lecz pierwsze banki powtsały już w XIII wieku. Od XVI wieku ludzie coraz częściej zaczęli z nich korzystać. Raty stały się bardziej powszechniejsze. W XVI w. wzrosła przemiana gospodarcza.
