Odpowiedź :
Teoria heliocentryczna
Mikołaj Kopernik nie był pierwszym naukowcem formułującym teorię heliocentryczną, jednakże jego zasługa polegała na ostatecznym jej udowodnieniu i przekonywającej, wyczerpującej argumentacji. Obalił w ten sposób wcześniej obowiązującą teorię geocentryczną, której podważanie Kościół katolicki uważał za przejaw herezji. W starożytności teorię heliocentryczną sformułował już Arystach z Samos, hellenistyczny filozof i astronom żyjący w III wieku przed naszą erą. Arystach z Samos poprzez teorię heliocentryczną pragnął objaśnić zmienność pór roku, była też dla niego użyteczna dla rozwoju geografii i kartografii. Jednak przez wiele stuleci bardziej popularna okazała się błędna teoria geocentryczna Ptolemeusza, żyjącego w II wieku naszej ery, która była bliższa potocznemu rozumieniu zjawisk przyrodniczych i plasowała ziemię w centrum wszechświata.
Teoria heliocentryczna Mikołaja Kopernika jest w zasadzie bardzo obszernym, nowym komentarzem do obserwacji Arystacha z Samos. W swoim dziele "O obrotach ciał niebieskich" Mikołaj Kopernik dokonał szczegółowego i wyczerpującego przeglądu literatury przedmiotu od czasów starożytności. Za najbardziej trafną teorię uznał właśnie pracę Arystacha z Samos, uzupełnioną o wyniki badań własnych i nowe przykłady. Zasadniczym znaczeniem przewrotu kopernikańskiego nie było więc dokonanie samego odkrycia heliocentryzmu, ale nowy komentarz i przeciwstawienie się teorii geocentrycznej, uznawanej niemalże za społeczno-religijny dogmat. Było to zgodne z duchem odrodzenia, które stawiało ciekawości dociekliwość człowieka ponad dogmaty, przesądy i wiarę natury religijnej.
Mikołajowi Kopernikowi nie udało się jednak w pełni zgłębić natury ruchu planet dookoła słońca. Jego założenie, że planety krążą po kolistych orbitach nie było zgodne z prawdą i w praktyce ówczesnej astronomii dawało wyniki jeszcze bardziej błędne, niż nieprawdziwa teoria ptolemejska. Mikołaj Kopernik założył zatem, że planety, oprócz kolistych orbit, poruszają się także po dodatkowych orbitach - epicyklach. Dopiero Johannes Kepler, fizyk i astronom tworzący na początku XVII wieku sformułuje prawa Keplera, zakładające eliptyczny ruch planet oraz uwzględniające istnienie peryhelium i aphelium. Współczesny Johannesowi Keplerowi Galileusz był kolejnym człowiekiem nauki, który rozwinął teorię heliocentryczną. Wszystkie jej zawiłości zostały odkryte dopiero w XIX wieku.
Heliocentryzm, przewrót kopernikański a postawa Kościoła katolickiego
Mikołaj Kopernik zwlekał aż do śmierci z wydaniem swego epokowego dzieła "O obrotach sfer niebieskich". Choć napisane po łacinie dzieło zawierało dedykację dla papieża Piusa III, Mikołaj Kopernik obawiał się reakcji hierarchii kościelnej, jego teoria podważała istotny wówczas element kultury katolickiej, jaką było przekonanie o specjalnym statusie ziemi we wszechświecie. Dopiero dziewiętnastowieczne teorie egzegezy i hermeneutyki w studiach biblijnych sprawiły, że możliwe było godzenie teorii naukowych i spraw wiary.
W 1616 roku praca "O obrotach ciał niebieskich" została wpisana na kościelny indeks ksiąg zakazanych. Stało się tak na skutek procesu Galileusza, uznanego za heretyka w związku z rozwijaniem przez niego teorii kopernikańskiej, uznanej za "bezsensowną", "absurdalną", "heretycką" i "błąd w wierze". Konflikt Galileusza z Kościołem katolickim zakończył się skazaniem astronoma w 1633 roku. Praca Mikołaja Kopernika znajdowała się w indeksie ksiąg zakazanych do XIX wieku. W 1751 roku papież Benedykt XIV zezwoli na wydanie prac Galileusza i uzna teorię heliocentryczną za dopuszczalną. "O obrotach ciał niebieskich" usunięto z indeksu ksiąg zakazanych dopiero decyzją papieża Piusa VII w 1828 roku. Pierwszy polski przekład dzieła Mikołaja Kopernika ukazał się dopiero w drugiej połowie XIX wieku.
Księgozbiór Mikołaja Kopernika został zagarnięty przez Szwedów podczas potopu. Obecnie znajduje się w Bibliotece w Uppsali. W 2005 roku odnaleziono grób Mikołaja Kopernika w katedrze we Fromborku. Najsłynniejszym przedstawieniem Mikołaja Kopernika jest portret z Sali Mieszczańskiej Ratusza Staromiejskiego w Toruniu namalowany w 1580 roku. Mikołaj Kopernik jest też bohaterem obrazu Jana Matejki "Astronom Kopernik rozmawia z Bogiem" z 1872 roku. Autorem pomika Mikołaja Kopernika w Warszawie jest duński dziewiętnastowieczny rzeźbiarz tworzący wiele dzieł dla Polski, Berthel Thorvaldsen. W okresie silnych wpływów nacjonalizmu (w wieku XIX i na początku XX) toczy się polsko-niemeicki spór o przynależność narodową Mikołaja Kopernika, która w jego czasach była nieistotna (podczas studiów we Włoszech uważany był, jak wszyscy Polacy i Czesi, za Niemca). Choć był poddanym królów Polski, mieszkał i tworzył na obszarach o silnym wpływie kultury niemieckiej.
Mikołaj Kopernik nie był pierwszym naukowcem formułującym teorię heliocentryczną, jednakże jego zasługa polegała na ostatecznym jej udowodnieniu i przekonywającej, wyczerpującej argumentacji. Obalił w ten sposób wcześniej obowiązującą teorię geocentryczną, której podważanie Kościół katolicki uważał za przejaw herezji. W starożytności teorię heliocentryczną sformułował już Arystach z Samos, hellenistyczny filozof i astronom żyjący w III wieku przed naszą erą. Arystach z Samos poprzez teorię heliocentryczną pragnął objaśnić zmienność pór roku, była też dla niego użyteczna dla rozwoju geografii i kartografii. Jednak przez wiele stuleci bardziej popularna okazała się błędna teoria geocentryczna Ptolemeusza, żyjącego w II wieku naszej ery, która była bliższa potocznemu rozumieniu zjawisk przyrodniczych i plasowała ziemię w centrum wszechświata.
Teoria heliocentryczna Mikołaja Kopernika jest w zasadzie bardzo obszernym, nowym komentarzem do obserwacji Arystacha z Samos. W swoim dziele "O obrotach ciał niebieskich" Mikołaj Kopernik dokonał szczegółowego i wyczerpującego przeglądu literatury przedmiotu od czasów starożytności. Za najbardziej trafną teorię uznał właśnie pracę Arystacha z Samos, uzupełnioną o wyniki badań własnych i nowe przykłady. Zasadniczym znaczeniem przewrotu kopernikańskiego nie było więc dokonanie samego odkrycia heliocentryzmu, ale nowy komentarz i przeciwstawienie się teorii geocentrycznej, uznawanej niemalże za społeczno-religijny dogmat. Było to zgodne z duchem odrodzenia, które stawiało ciekawości dociekliwość człowieka ponad dogmaty, przesądy i wiarę natury religijnej.
Mikołajowi Kopernikowi nie udało się jednak w pełni zgłębić natury ruchu planet dookoła słońca. Jego założenie, że planety krążą po kolistych orbitach nie było zgodne z prawdą i w praktyce ówczesnej astronomii dawało wyniki jeszcze bardziej błędne, niż nieprawdziwa teoria ptolemejska. Mikołaj Kopernik założył zatem, że planety, oprócz kolistych orbit, poruszają się także po dodatkowych orbitach - epicyklach. Dopiero Johannes Kepler, fizyk i astronom tworzący na początku XVII wieku sformułuje prawa Keplera, zakładające eliptyczny ruch planet oraz uwzględniające istnienie peryhelium i aphelium. Współczesny Johannesowi Keplerowi Galileusz był kolejnym człowiekiem nauki, który rozwinął teorię heliocentryczną. Wszystkie jej zawiłości zostały odkryte dopiero w XIX wieku.
Heliocentryzm, przewrót kopernikański a postawa Kościoła katolickiego
Mikołaj Kopernik zwlekał aż do śmierci z wydaniem swego epokowego dzieła "O obrotach sfer niebieskich". Choć napisane po łacinie dzieło zawierało dedykację dla papieża Piusa III, Mikołaj Kopernik obawiał się reakcji hierarchii kościelnej, jego teoria podważała istotny wówczas element kultury katolickiej, jaką było przekonanie o specjalnym statusie ziemi we wszechświecie. Dopiero dziewiętnastowieczne teorie egzegezy i hermeneutyki w studiach biblijnych sprawiły, że możliwe było godzenie teorii naukowych i spraw wiary.
W 1616 roku praca "O obrotach ciał niebieskich" została wpisana na kościelny indeks ksiąg zakazanych. Stało się tak na skutek procesu Galileusza, uznanego za heretyka w związku z rozwijaniem przez niego teorii kopernikańskiej, uznanej za "bezsensowną", "absurdalną", "heretycką" i "błąd w wierze". Konflikt Galileusza z Kościołem katolickim zakończył się skazaniem astronoma w 1633 roku. Praca Mikołaja Kopernika znajdowała się w indeksie ksiąg zakazanych do XIX wieku. W 1751 roku papież Benedykt XIV zezwoli na wydanie prac Galileusza i uzna teorię heliocentryczną za dopuszczalną. "O obrotach ciał niebieskich" usunięto z indeksu ksiąg zakazanych dopiero decyzją papieża Piusa VII w 1828 roku. Pierwszy polski przekład dzieła Mikołaja Kopernika ukazał się dopiero w drugiej połowie XIX wieku.
Księgozbiór Mikołaja Kopernika został zagarnięty przez Szwedów podczas potopu. Obecnie znajduje się w Bibliotece w Uppsali. W 2005 roku odnaleziono grób Mikołaja Kopernika w katedrze we Fromborku. Najsłynniejszym przedstawieniem Mikołaja Kopernika jest portret z Sali Mieszczańskiej Ratusza Staromiejskiego w Toruniu namalowany w 1580 roku. Mikołaj Kopernik jest też bohaterem obrazu Jana Matejki "Astronom Kopernik rozmawia z Bogiem" z 1872 roku. Autorem pomika Mikołaja Kopernika w Warszawie jest duński dziewiętnastowieczny rzeźbiarz tworzący wiele dzieł dla Polski, Berthel Thorvaldsen. W okresie silnych wpływów nacjonalizmu (w wieku XIX i na początku XX) toczy się polsko-niemeicki spór o przynależność narodową Mikołaja Kopernika, która w jego czasach była nieistotna (podczas studiów we Włoszech uważany był, jak wszyscy Polacy i Czesi, za Niemca). Choć był poddanym królów Polski, mieszkał i tworzył na obszarach o silnym wpływie kultury niemieckiej.
Mikołaj Kopernik w I rozdziale De Revolutionibus Orbium Coelestium (O obrotach sfer niebieskich) dokonał przeglądu wszystkich znanych wówczas teorii na temat ruchów planet, także teorii Arystarcha z Samos i poparł tę teorię nowymi obliczeniami uzyskanymi dzięki obserwacji i zastosowaniu bardziej rozwiniętej matematyki.
Przewrót kopernikański w swojej istocie nie był więc nowym odkryciem, jak się powszechnie uważa, a jedynie nowym uzasadnieniem twierdzeń znanych od osiemnastu stuleci. Przewrót dokonany przez Mikołaja Kopernika polegał na odwadze myślenia i przeciwstawienia się autorytetom i panującym fałszywym poglądom. Kopernik zainicjował powstanie nowożytnej nauki, która zdobyła świadomość, iż w nauce nie ma niepodważalnych twierdzeń - dogmatów, a każde poznanie powinno być weryfikowane
Zgodnie z pierwotną koncepcją Kopernika planety poruszają się wokół słońca po okręgach. Kopernik zaproponował swój model, aby wyeliminować konieczność zakładania, że niektóre planety krążą po dodatkowych pętlach zwanych epicyklami. W ówcześnie obowiązującej, geocentrycznej teorii Ptolemeusza, zakładającej nieruchomość Ziemi znajdującej się w centrum układu słonecznego, teoria epicykli była niezbędna, aby uzgodnić ją z obserwacjami ruchu planet i słońca na niebie.
Paradoksalnie, pierwotna teoria Kopernika, zakładająca ruch planet po okręgach była niezgodna z obserwacjami i to w znacznie większym stopniu niż model Ptolemejski, co zmusiło Kopernika do zaadoptowania teorii epicykli. Co gorsza, aby uzgodnić wyniki obserwacyjne z teoretycznymi obliczeniami, Kopernik musiał założyć istnienie znacznie większej liczby epicykli niż było to w teorii Ptolemeusza, a mimo to, wciąż dawała ona znacznie mniej zgodne z doświadczeniem wyniki.
Największym argumentem przeciw teorii heliocentrycznej była niezmienność położenia gwiazd na sferze niebieskiej. Zakładając, że Ziemia wiruje wokół własnej osi przechodzącej przez oba bieguny można wyjaśnić obracanie się całej sfery niebieskiej w cyklu 24-godzinnym. Jeżeli przyjąć, że Ziemia porusza się również po orbicie kołowej wokół Słońca, powinniśmy zaobserwować pozorny ruch eliptyczny każdego ciała na sferze niebieskiej w kierunku innym niż płaszczyzna ekliptyki. W szczególności w tej ostatniej płaszczyźnie powinny być widoczne ruchy po odcinku. Okres tych "drgań" ciał niebieskich powinien być równy okresowi obrotu Ziemi wokół Słońca, czyli rokowi. Od starożytności próbowano zaobserwować zmianę położenia którejkolwiek gwiazdy na niebie, jednak nie udało się to aż do 1839 roku.
Stanowi to ciekawy metodologicznie przykład, w którym teoria naukowa bliższa prawdzie, dawała wyniki mniej zgodne z danymi eksperymentalnymi niż teoria błędna. Zbyt szybkie odrzucanie teorii sprzecznej z wynikami eksperymentalnymi może czasami prowadzić na manowce, a zgodność z doświadczeniem może być stosowana jako kryterium prawdziwości teorii fizycznej tylko wespół z innymi równie ważnymi kryteriami jak brzytwa Ockhama czy zasada logicznej spójności i inne
Przewrót kopernikański w swojej istocie nie był więc nowym odkryciem, jak się powszechnie uważa, a jedynie nowym uzasadnieniem twierdzeń znanych od osiemnastu stuleci. Przewrót dokonany przez Mikołaja Kopernika polegał na odwadze myślenia i przeciwstawienia się autorytetom i panującym fałszywym poglądom. Kopernik zainicjował powstanie nowożytnej nauki, która zdobyła świadomość, iż w nauce nie ma niepodważalnych twierdzeń - dogmatów, a każde poznanie powinno być weryfikowane
Zgodnie z pierwotną koncepcją Kopernika planety poruszają się wokół słońca po okręgach. Kopernik zaproponował swój model, aby wyeliminować konieczność zakładania, że niektóre planety krążą po dodatkowych pętlach zwanych epicyklami. W ówcześnie obowiązującej, geocentrycznej teorii Ptolemeusza, zakładającej nieruchomość Ziemi znajdującej się w centrum układu słonecznego, teoria epicykli była niezbędna, aby uzgodnić ją z obserwacjami ruchu planet i słońca na niebie.
Paradoksalnie, pierwotna teoria Kopernika, zakładająca ruch planet po okręgach była niezgodna z obserwacjami i to w znacznie większym stopniu niż model Ptolemejski, co zmusiło Kopernika do zaadoptowania teorii epicykli. Co gorsza, aby uzgodnić wyniki obserwacyjne z teoretycznymi obliczeniami, Kopernik musiał założyć istnienie znacznie większej liczby epicykli niż było to w teorii Ptolemeusza, a mimo to, wciąż dawała ona znacznie mniej zgodne z doświadczeniem wyniki.
Największym argumentem przeciw teorii heliocentrycznej była niezmienność położenia gwiazd na sferze niebieskiej. Zakładając, że Ziemia wiruje wokół własnej osi przechodzącej przez oba bieguny można wyjaśnić obracanie się całej sfery niebieskiej w cyklu 24-godzinnym. Jeżeli przyjąć, że Ziemia porusza się również po orbicie kołowej wokół Słońca, powinniśmy zaobserwować pozorny ruch eliptyczny każdego ciała na sferze niebieskiej w kierunku innym niż płaszczyzna ekliptyki. W szczególności w tej ostatniej płaszczyźnie powinny być widoczne ruchy po odcinku. Okres tych "drgań" ciał niebieskich powinien być równy okresowi obrotu Ziemi wokół Słońca, czyli rokowi. Od starożytności próbowano zaobserwować zmianę położenia którejkolwiek gwiazdy na niebie, jednak nie udało się to aż do 1839 roku.
Stanowi to ciekawy metodologicznie przykład, w którym teoria naukowa bliższa prawdzie, dawała wyniki mniej zgodne z danymi eksperymentalnymi niż teoria błędna. Zbyt szybkie odrzucanie teorii sprzecznej z wynikami eksperymentalnymi może czasami prowadzić na manowce, a zgodność z doświadczeniem może być stosowana jako kryterium prawdziwości teorii fizycznej tylko wespół z innymi równie ważnymi kryteriami jak brzytwa Ockhama czy zasada logicznej spójności i inne
